سیاست‌گذاری هویت در نظام آموزشی کشور و توصیه‌های سیاستی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار برنامه‌ریزی درسی دانشگاه کاشان amini@kashanu.ac.ir

10.22083/scsj.2023.387927.1098

چکیده

یکی از کارکردهای اساسی نظام­ آموزشی در هر جامعه،­ تلاش در مسیر رشد و تقویت هویت دانش­آموزان در پایه­ها و مقاطع تحصیلی مختلف است تا آنان از این طریق واجد مهارت ­ها و صلاحیت­ های لازم برای ایفای مسئولیت­ های فردی و اجتماعی خود بشوند. در این راستا، یکی از الزامات مهم سیاست‌گذاری هویتی روزآمد و اثربخش است تا اجرا و عملیاتی کردن آن، زمینه ­های لازم را برای رشد و تحکیم هویت فراگیران فراهم کند. این مقاله با اتخاذ رویکردی تحلیلی ـ‌ استنتاجی و با مرور منابع و مراجع علمی کوشیده است تا ضمن تبیین کارکرد نظام آموزشی در پرورش هویت یادگیرندگان، مجموعه ­ای از توصیه ­های سیاستی لازم در این عرصه را ارائه نماید. یافته ­های حاصل نشان داد که سیاست‌گذاری هویتی نظام آموزشی باید بسترهای لازم را برای توجه موزون و جامع­نگر به همه عرصه­ های هویت واقع­بینی و اجتناب از ایده ­آل‌گرایی صرف، تمرکززدایی و مشارکت‌دادن هرچه بیشتر همه ذی‌نفعان، استفاده از ظرفیت­ های برنامه درسی پنهان مدارس، رشد همه ابعاد شخصیتی فراگیران (شناختی، عاطفی و مهارتی)، بهره‌گیری از توانمندی­ های نهادها و گروه ­های اجتماعی جامعه، استفاده مؤثر از کتب درسی، رشد صلاحیت­ های حرفه­ای معلمان و لزوم تغییر سیاست‌گذاری‌های هویتی متناسب با تحولات زمانه فراهم کند. بدیهی است توجه جدی و عملی به توصیه ­های سیاستی مذکور ضمن کاهش چالش ­های هویتی نسل جوان، اثربخشی نظام آموزشی را در رشد هویت منسجم دانش­ آموزان افزایش می ­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identity policy making of the country's education system; and its policy recommendations

نویسنده [English]

  • mohammad amini
Associate Professor of Curriculum Planning, Kashan University
چکیده [English]

     One of the most important functions of the educational system in any society is to try to develop the identity of students of different grades and levels of education so that they have the necessary skills and competencies to fulfill their individual and social responsibilities. From this perspective, one of the important requirements of educational systems is effective identity policy-making to grow and strengthen students' identities. This article, by adopting an analytical-inferential approach and reviewing scientific sources and references, has tried to explain the importance of the role and function of the educational system in fostering a balanced identity of students and and based on that provide a set of necessary policy recommendations in this area. The findings showed that the identity policy of the education system should provide the necessary conditions for a balanced and comprehensive attention to all areas of identity, realism and avoidance of mere idealism, decentralization and participation of all stakeholders as much as possible, using the hidden curriculum capacities of schools, developing all cognitive, emotional and skill abilities of learners, utilizing existing social institutions and groups in society, effective use of textbook capacities, education and provide instruction for the growth of teachers' professional competencies and the need to revise and change identity policies in line with the changes of the time. It is obvious that serious and practical attention to the mentioned policy recommendations can increase the effectiveness of the educational system in developing the coherent identity of students by reducing the identity challenges of the young generation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • identity
  • policy making
  • identity policy making
  • students
  • educational system
منابع و مأخذ
 
آقاگدی پریسا و احمد اعتمادی (1391). «بررسی اثربخشی آموزش نظریه انتخاب و کنترل گلاسر بر تحول الگوی هویت نوجوانان». فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، شماره 4: 55-33.
آلمال، فرنگیس (1390). «سیمای هویت اجتماعی جوانان ایرانی». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 47: 148-121.
اخوان علاف، علیرضا؛ محمد شهبازی و محمد ناصری (1395). مدیریت تغییر و تحول سازمانی، کنفرانس نخبگان مدیریت، تهران.
بابایی، انسیه؛ فرشته بخشیان، آرام کریمیان و سیدرضا سعادت مهر (۱۳۸۹). «عوامل مرتبط با هویت‌یابی دانش‌آموزان دوره متوسطه استان مازندران». مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی. شماره 3: ۳۱۶-۳۰۷.
بابایی­فرد، اسدالله (۱۳۹۲). بحران هویت در جامعه معاصر ایران. تهران: چاپخش.
باقری معصومه رستنی، ایوب و محمد سلیمان‌نژاد محمد (1398). «عوامل جامعه‌شناختی مؤثر ترشی گیری هویت اجتماعی دختران دانش‌آموز متوسطه شهر اهواز» مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 43.
جوادی یگانه، محمدرضا و جلیل عزیزی (1387). «هویت فرهنگی و اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز با توجه به عامل رسانه». فصلنامه تحقیقات فرهنگی. شماره 3: 213-183.
 جوانمرد جواد، علیرضا رجایی و فرشید خسرو بور (1398). «اثربخشی روان‌درمانی سنگر به شکل گروهی بر بحران هویت دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم». مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت. شماره 1: ۱۱۱-۱۰۱.
حیدری شقایق (1396). «سنجش هویت جمعی ایرانیان؛ با تأکید بر مؤلفه دینداری». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 2: 33-2.
خجسته، فردوس؛ علیرضا عصاره، ابراهیم حاجیانی و علیرضا عراقیه (1400). «چالش‌های هویت ملی در برنامه درسی دوره متوسطه ایران». فصلنامه مطالعات مدیریت و رهبری در سازمان‌های آموزشی. شماره 2: ۵۱-۲۹.
 خدایار، ابراهیم و اعظم فتحی هل‌آبادی (1390). «هویت ملّی در کتاب­های درسی آموزش‌وپرورش؛ موردمطالعه دوره متوسطه». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 35: 52-27.
 خلیلی، رضا و حامد مهربان اینچه برون (1400). «سیاست هویت، آموزش‌وپرورش و هویت ملی در ایران». فصلنامه مطالعات راهبردی. شماره 24: 63-33.
 ذاکری، مختار و مرتضی جمل­نژاد (1400). بررسی مفهوم هویت در آموزش‌وپرورش با رویکرد پدیدارشناسانه. همایش ملی پژوهش­های حرفه‌ای در روانشناسی و مشاوره با رویکرد ازنگاه معلم.
 رضایی­کلانتری، مرضیه؛ رمضان حسن‌زاده، جعفر موسوی و سیدمحسن کلایی (1390). «تأثیر مؤلفه­های آموزش‌وپرورش در شکل­گیری هویت ملی دانش‌آموزان». فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، شماره 3: 66-51.
رهبری، مهدی (1388). معرفت و قدرت، معمای هویت، تهران: کویر.
سیف، علی­اکبر (1399). روانشناسی پرورشی نوین، روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: دوران.
 شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1386). فلسفه آموزش‌وپرورش. تهران: امیرکبیر.
 صادقی، علی اشرف و همایون مرادخانی (۱۳۹3). «برساخت گفتمانی هویت در کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی». فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی. شماره 4: 88-59.
عالم، ریحانه و مرجان بدیعی (1399). «آسیب‌شناسی سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی بر جایگاه هویت ملی در سیاست‌گذاری فرهنگی». دولت پژوهی جمهوری اسلامی ایران. شماره 4: 39-11.  
عباس­زاده­مرزبالی، مجید (1399). «آموزش‌وپرورش و ضرورت اتخاذ سیاست هویتی جامع به‌منظور تقویت هویت ملی در ایران». فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 50: 77-57.
 علیزاده اقدم، محمدباقر، محمد شیری، سجاد اوجاقلو (۱۳۸۹). «نقش آموزش در ارتقای شاخص‌های هویت ملی (بررسی موردی دانش‌آموزان شهر زنجان)». فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 9: ۲۰۶-۱۸۱.
 فتحی­واجارگاه، کوروش (۱۳۸6). برنامه درسی به‌سوی هویت­های جدید. تهران: آئیژ.
قادرزاده، امید (1393). «آموزش‌وپرورش و هویت دینی و ملی (مطالعه پیمایشی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر بانه)».  فصلنامه مطالعات ملی. شماره 3: 106-81.
 کریمی (مله). علی و ندا پارسا (۱۳۹8). «سیاست‌گذاری هویت ملی و الزامات راهبردی آن برای ایران». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 1: 30-3.
گل­محمدی، احمد (1381). جهانی­شدن، فرهنگ و هویت. تهران: نشر نی.
لبادی، زهرا و ابوالفضل صفیعی­پور  (1396). «نقش و شیوه‌های تأثیر گروه‌های ذی‌نفوذ و فشار در نظام آموزشی». مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه. شماره 6: 46-33.
لقمان‌نیا، مهدی و احمد خامسان (1389). «جایگاه هویت ملی در نظام آموزش‌وپرورش ایران». فصلنامه علمی تحقیقات فرهنگی. شماره 2: ۱۷۱-۱۴۷.
محسن‌پور، بهرام (۱۳۷۹). مبانی برنامه­ریزی آموزشی. تهران: سمت.
محمدی، زهره و مرتضی لطیفیان (۱۳۸7). «بررسی قدرت پیش‌پراکندگی ابعاد هویتی فرزندان از طریق ابعاد فرزند پروری والدین در میان دانشجویان دانشگاه شیراز». فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه الزهرا. شماره 2: 56- 39.

معیری، محمدطاهر (1390). مسائل آموزش و پرورش. تهران: امیرکبیر.

 مقصودی، مجتبی (1391). هویت و همبستگی ملی در نظام آموزشی ایران. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
مهرمحمدی، محمود (1379). بازاندیشی فرآیند یاددهی ـ یادگیری و تربیت معلم. تهران: انتشارات مدرسه.
 موسی‌پور، نعمت ا... (1382). مبانی برنامه‌ریزی متوسطه. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
موسی­پور، نعمت­ا... (1391). برنامه­ریزی آموزش متوسطه. مشهد: آستان­قدس رضوی.
نصری، قدیر (1392). «امنیت جامعه‌ای به مثابه هسته حیاتی امنیت ملی پایدار». فصلنامه امنیت پژوهی. شماره 14: 91-61.
نوشادی، محمودرضا؛ بابک شمشیری و حبیب احمدی (۱۳۹0). «نقش و کارکرد کتاب‌های تعلیمات اجتماعی پنجم دبستان سوم راهنمایی در شکل‌گیری هویت ملی». فصلنامه پژوهش­های برنامه درسی. شماره 1: 167-139.
 
Alfano, Maria Rosaria. (2005). Centralization and Decentralization of Public Policy in a Complex Framework. Eurasian Journal of Business and Economics, 2009, 2 (3), 15-34.
Baykut, S. Erbil, C. Ozbilgin, M. Kamasak, R. & Bağlama, S. H. (2021). The impact of the hidden curriculum on international students in the context of a country with a toxic triangle of diversity. The Curriculum Journal, 00, 1– 22.
Billant, N. Saunders, P. (2002). SIX questions about civility, Center for Independent Studies, Ocacational paper (82), Sydney.
Brewer, Marilynn & Masaki Yuki, (2007); "Culture and Social Identity", in Handbook of Cultural Psychology, edited by S. Kitayamma and Cohen, New York: The Gilford Press.
Canli, S. & Demirtaş, H. (2018). The impact of globalization on teaching profession: The global teacher.Journal of Education and Training Studies, 6(1), 80-95.
Cassan, Guilhem& Vandewalle, Lore. (2021). Identities and public policies: Unexpected effects of political reservations for women in India, World Development (143):1-14.
Cerna, Lucie. (2013). The Nature of Policy Change and Implementation: A Review of Different Theoretical Approaches, Orgnization for Economic Co-Operation and Development (OECD).
Erikson, Erik. (1959).Identity: Youth and Crisis, N.Y.Norton.
Correa, Elaine; Hall, Doris. (2021). Identity Politics and the Politics of Learning: Challenges to Teaching in a Culture of Fake News, Alternative Facts, and Multiple Truths, Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, Vol. 21, No. 4, December 2021, pp. 30-47.
Gold, Bernadette; Junker, Robin; Wissemann, Melisa; Klassen, Christine; Holodynski, Manfred. (2021). Are good observers good classroom managers? The relationship between teachers’ professional vision and their students’ ratings on classroom management, International Journal of Educational Research, Volume 109, https://doi.org/10.1016/j.ijer.2021.101811.
 
Magnusson, Jennie. (2021). TheFunctions of Textbooks: A Textbook Analysis of Text Genres and their
Representation
, Jonkoping University, School of Education and Communication. 1-25.
Mithans, Monika & Grmek, Milena. (2020). The Use of Textbooks in the Teaching-Learning Process. In book: New Horizons in
Khalid, Fariza. (2019). Students’ Identities and its Relationships with their Engagement in an Online Learning Community. International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET). 14. 4. 10.3991/ijet.v14i05.8196.
Subject-Specific Education: Research Aspects of Subject-Specific Didactics 201-228.
Pratt, A. B. (2020). Curriculum in conflict: How African American and Indigenous educational thought complicates the hidden curriculum. The Curriculum Journal, 31(1), 97– 114.
Visscher, K. Heusinkveld, S. & O’Mahoney, J. (2018). ‘Bricolage and identity work’. British journal of management, 29(2), 356-372.
Widiatsih, Asri & Ulfatin, Nurul & Arifin, Imron & Supriyanto, Achmad. (2016). Management of the relationship between school and society based on the local wisdom of madura to improve the quality of education. IOSR Journal of Humanities and Social Science. 21(10): 13 - 19.
Woodward, Kath. (2000). Questioning identity; gender, class, nation, London: Rout ledge, The Open University.
Yoder, A.E, (2000). Barriers to ego identity status formation: a contextual qualification of Marcia’s identity status paradigm. Journal of Adolescence, 23, 95-106.