روابط قدرت و هستی سیاسی اشیا در ایران: نمونه‌پژوهی دهۀ 1360

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری علوم سیاسی جامعه‌شناسی سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

با وقوع انقلاب اسلامی و تثبیت و یکدستی آن، سیاست‌های فرهنگی جدید پیاده شد که زندگی روزمره هدف مستقیم آن بود. بدین ‌منظور، روابط قدرت به‌سرعت دگرگون شد و تمام هستی‌های اجتماعی، چه انسانی و چه مصنوعات و اشیا، می‌بایست از لحاظ هستی‌شناختی بازتعریف می‌شدند. بنابراین، نخستین موضع آشکارگی این تغییر در هستی‌های اجتماعی روزمره، به‌خصوص اشیا، بود. بر این اساس، مسئلۀ پژوهش پیش رو بر کشف پیوند بین روابط قدرت و زندگی سیاسی اشیا، در جایگاه یکی از مهم‌ترین عناصر زندگی روزمره، متمرکز است که تا پیش از این محور بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در ایران نبوده است. برای بررسی این مسئله، پرسش اصلی آن است که تغییر روابط قدرت پس از پیروزی انقلاب اسلامی چه تأثیری بر فرهنگ مادی جامعه و زندگی اشیا در دهۀ 1360 گذاشت. برای بررسی این پرسش، که به‌علت اکتشافی‌بودن به فرضیه نیاز نداشت، از روش تاریخ‌نگاری از پایین یا تاریخ‌نگاری زندگی روزمره، و بحث مفهومی حول روابط قدرت و فرهنگ مادی بهره گرفته‌ایم که وجوهی مغفول از تاریخ سیاسی ایران معاصر را نیز پوشش می‌دهد. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش به تغییراتی مربوط می‌شود که بسط نفوذ شیوۀ زندگی مدرن، از رهگذر کالاها، تحت حکومتی ضدمدرنیسم را هم‌زمان با بسط نفوذ دولت در زندگی مردم، نسبت به رژیم پیشاانقلابی، بر اثر مدرن‌ترشدنِ خود دولت انقلابی نشان می‌داد. به عبارتی، دولتی که ضدمدرنیسم بوده است عملاً هم خودش مدرن شده و هم زندگی مردم را مدرن‌تر کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Existence of Things in the Iran during the 1980s

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammadvahab Nazarian
PhD in Political Science, Political Sociology, Allameh Tabatabai University.
چکیده [English]

With the occurrence of the Islamic Revolution and then its consolidation and uniformity, new cultural policies were implemented that directly targeted everyday life. To do this, power relations had to change rapidly, and all social beings, whether human or artifacts and objects, had to be redefined ontologically. Thus, the first obvious manifestation of this change was in everyday social beings, especially objects. Accordingly, the present study focuses on discovering the relationship between power relations and the political life of objects that is one of the most important elements of daily life, which has not been the focus of political, social and cultural studies in Iran. To examine this issue, the main question is as follow: what effect did the change in power relations after the victory of the Islamic Revolution have on the material culture of society and the life of objects in the 1980s? To examine this question, which did not require a hypothesis due to its exploratory nature, we have used the method of historiography from bottom, or the historiography of everyday life, and a conceptual discussion of power relations and material culture that also covers overlooked aspects of contemporary Iranian political history. The most important findings of the study are related to the changes that showed the expansion of the modern way of life through goods, under anti-modernism government, along with the expansion of government influence in the lives of the people, compared to the pre-revolutionary regime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Material Culture
  • Power Relations
  • Things
  • Government
  • and consumption
منابع و مأخذ
اسکات، جیمز سی (1396). سلطه و هنر مقاومت. ترجمه افشین خاکباز. تهران: مرکز.  
اطلاعات، 9 و 10 دی‌ماه1360.
انتشارات سپاه پاسداران (1361). اخوت مؤمنین.
باقی، عمادالدین (1382). تولد یک انقلاب (زمینه‌ها و عوامل پیدایش انقلاب ایران). تهران: سرایی.
بزرگیان، امین (1396). ایده‌های خیابانی؛ نوشته‌هایی دربارۀ شهر، تن و زندگی روزمره. تهران: تیسا، پاییز.
دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی (1368). «بازرگانی داخلی: بررسی عملکرد سوبسید در ایران». شماره 28: 27ـ3.
خاطرات دهه شصت (1389). نوشته‌های وبلاگ خاطرات دهه شصت، نشر اول، اردیبهشت.
پورت، اندرو آی (1397). «تاریخ از پایین؛ تاریخ زندگی روزمره و تاریخ خُرد». ترجمه سیده ‌فاطمه یاحسینی. دوفصلنامه تاریخ شفاهی، شماره 2: 58ـ40.
ترکمان، فرح و امیر نیک‌پی (1389). ایدئولوژی و توسعه سیاسی در ایران. تهران: علمی.
ترنتمان، فرانک و الیزابت شاو (1397). زمان، مصرف و زندگی روزمره. ترجمه علیرضا مرادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
دژپسند، فرهاد و حمیدرضا رئوفی (1387). اقتصاد ایران در دوران جنگ تحمیلی. تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ).
رزاقی، ابراهیم (1371). اقتصاد ایران. تهران: نی.  
رفیع‌پور، فرامرز (1377). توسعه و تضاد؛ کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار. 
روجک، کریس (1395). نظریه‌های فراغت؛ اصول و تجربه‌ها. ترجمه عباس مخبر. تهران: تیسا، زمستان.  
روزنامه بین‌المللی کیهان، 13 اسفند 1363.  
صدر، شادی (1388). مجموعۀ قوانین و مقررات پوشش در جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتاب نیلی.  
صفری تورج، اتابک (1397). خاطرات دهه شصت و لبخندی از جنس دلتنگی، 24 آبان، بازیابی‌شده در: http://hamedannameh.ir/?p=note&i=1&g=1&e
علی‌بابایی، داود (1384). بیست‌وپنج سال در ایران چه گذشت (از بازرگان تا خاتمی)، جلد پنجم: از ریاست‌جمهوری رجایی تا ریاست‌جمهوری خامنه‌ای. تهران: امید فردا.  
علی‌بابایی، داوود (1385). بیست‌وپنج سال در ایران چه گذشت، جلد ششم: ریاست‌جمهوری خامنه‌ای و نخست‌وزیری موسوی. تهران: امید فردا.  
علی‌بابایی، داوود (1391). بیست‌وپنج سال در ایران چه گذشت، جلد یازدهم: ادامۀ ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای و نخست‌وزیری میرحسین موسوی. تهران: امید فردا.
فوزی، یحیی (1387). تحولات سیاسی‌اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، جلد دوم. تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تدوین و نشر آثار امام خمینی).  
کاظمی، عباس (1395). امر روزمره در جامعه پساانقلابی. تهران: نشر فرهنگ جاوید.  
گل‌محمدی، احمد (1392). چیستی، تحول و چشم‌اندازهای دولت. تهران: نی. 
گوش، آمیتاو (1393). در کامبوج، در: بعد از انقلاب؛ مجموعه گزارشهایی مستند. تهران: مهرویستا.
مصاحبه‌های حجت‌الاسلام و المسلمین خامنه‌ای (1364). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.  
میرسلیم، مصطفی و کاظم خورمهر (1389). جریان‌شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران (1357-1380). تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.  
میلانی، محسن (1381). شکل‌گیری انقلاب اسلامی؛ از سلطنت پهلوی تا انقلاب اسلامی. ترجمه مجتبی عطارزاده. تهران: گام نو.  
هاشمی، علیرضا (به اهتمام) (1389). دفاع و سیاست: کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1366. تهران: دفتر نشر معارف انقلاب اسلامی.
هیرو، دیلیپ (1386). ایران در حکومت روحانیون. ترجمۀ محمدجواد یعقوبی دارابی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.  
 
Appadurai, A. (1986). ‘Introduction: Commodities and Politics of value’, in: A. Appadurai (ed), The Social Life of Things: Commodities in Social Perspective. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 3-63.
Bauman, Z. & May, T. (2001). Thinking Sociologically, Second Edition, Oxford: Blackwell publishing.
Bayat, A. (1997). Street politics: poor people’s movement in Iran. New York: Columbia University Press.
Berger, A. (2009). What Objects Mean: An Introduction of Material Culture. Walnut Creek, CA: Left Coast Press Inc.
Bucur, M; Gavrilova, R; Goldman, W; Healy, L.K.; Pittaway, M. (2009). ‘Six Historian in Search of Alltagsgechichte’. Apasia, 3: 189-212.
Ginzburg, C. (1993). ‘Microhistory: Two or three things that I know ablout it’. Critical History, 20(1): 10-35.
Goffman, E. (1956). The presentation of self in everyday life. Edinburgh, University of Edinburgh, Social Science Research Center.
Harris, K. (2017). A Social revolution; Politics and Welfare State in Iran. Oakland, California: University of California Press.
Keshavarzian, A. (2007). Bazaar and State in Iran: The Politics of the Tehran Marketplace. Cambridge: Cambridge University Press.
Levi, G. (1991). ‘On microhistory’, in: Burke, P. (Ed), New Perspectives on Historical Writing, Polity Press, Cambrige: 91-113.
Ludtke, A. (1995). Introduction (W. Templer, Trans), in: Ludtke, A (Ed). The History of Everyday life: Reconstructing historical Experinece and Ways of Life. Princeton University Press, Prenceton, NJ: 3-40.
Montazer-Ghaem, M. (1997). Socio-cultural and Socio-political implications of VCRs in Iran: Public discours, state policies and cultivation of attitudes, PHD thesis at the University of Leicester.
Olsen, B. (2003). ‘Material Culture text: Re-Membering Things’. Norwegian Archaeological Review, 36(2).
Plano, J. C. & Olton, R. (1982). international relations dictionary. Abc-Clio.
Poggi, G. (1978). The Development of the Modern State. London: Hutchinson.
Salehi-Isphahani, Dj. (1982). ‘The Iranian Economy Since the Revolution’, In: S. Hunter, ed., Internal Development in Iran, Washington, D.C. 
Vanderstoep, S. w. & Johnston, D. D. (2009). Research Method for everyday life; Bending qualitative and quantitative approaches, First Edition. San Francisco: Jossey-Bass.
Weber, M. (2002). The Protestant ethic and the “spirit” of capitalism: and Other Writings, Edited, Translated, and With an Introduction By Peter Baehr & Gordon C. Wells. New York: Penguin Books.
Woodward, S. (2020). Material Methods; Researching and thinking with things. London: Sage Publication.