فراتحلیل رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی و سرمایه اجتماعی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. niazi@kashanu.ac.ir

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. (نویسنده مسئول) farahdgoudarzi262@gmail.com

3 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. Sakhaei84@yahoo.com

چکیده

شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌عنوان یکی از ارکان فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، دگرگونی‌های قابل‌توجهی را در حوزه‌های زیسته انسان به وجود آورده‌اند. پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی رابطۀ بین شبکه‌های اجتماعی مجازی و سرمایۀ اجتماعی در بازۀ زمانی 1390 تا 1400 در ایران صورت گرفته است. روش این پژوهش کاربردی و از نوع فراتحلیل است که برای استفاده از آن تعداد 19 مطالعه که در بازۀ زمانی مدنظر انجام شده، بررسی شده و با توجه به معیارهای روش فراتحلیل، 13 مورد از این مطالعات که رابطۀ بین این دو متغیر را بررسی کرده‌اند و دارای سنجه‌های پایا بوده‌اند، انتخاب شدند. به‌منظور بررسی و تحلیل یافته‌ها از نرم‌افزار CMA استفاده‌شده و یافته‌های مربوط به همگنی و سوگیری نشر این پژوهش، حکایت از عدم همگنی اندازه اثر و عدم سوگیری نشر مطالعات منتخب دارد، همچنین نتایج بررسی متغیرهای تعدیل‌گر سال انجام پژوهش و مکان انجام پژوهش نیز حکایت از نقش تعدیل‌کنندگی این دو متغیر داشته است. نتایج حاکی از آن است که اندازه اثر مربوط به تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سرمایۀ اجتماعی برابر با 312/0 بوده است که بر مبنای نظام تفسیری کوهن، شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سرمایۀ اجتماعی در حد متوسطی اثرگذار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-analysis of the relationship between virtual social networks and social capital in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohsen Niazi 1
  • Farshad Goudarzi 2
  • ,Ayub Sakhaei 3
1 Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Law and Humanities, Kashan University, Kashan, Iran. niazi@kashanu.ac.ir
2 Ph.D. student of social studies in Iranian social issues, Faculty of Law and Humanities, Kashan University, Kashan, Iran. farahdgoudarzi262@gmail.com
3 PhD in Sociology, Faculty of Law and Human Sciences, Kashan University, Kashan, Iran. Sakhaei84@yahoo.com
چکیده [English]

Virtual social networks, as one of the pillars of information and communication technologies, have brought about significant changes in the areas of human life. The current research was conducted with the aim of investigating the relationship between virtual social networks and social capital in the period of 2011 to 2021 in Iran. The method of this research is applied and meta-analytical, for which 19 studies that were conducted in the considered period were reviewed and according to the criteria of meta-analysis, 13 of these studies investigated the relationship between these two variables. have done and had reliable measures, they were selected. In order to review and analyze the findings, CMA software was used and the findings related to the homogeneity and publication bias of this research indicate the non-homogeneity of the effect size and the lack of publication bias of the selected studies, as well as the results of examining the moderator variables of the year of conducting the research and the location of the research. It has been mentioned about the moderating role of these two variables. The results indicate that the effect size of virtual social networks on social capital was equal to 0.312, which based on Cohen's interpretation system, virtual social networks have a moderate effect on social capital.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Communication
  • effect size
  • meta-analysis
  • social capital
  • virtual social networks
منابع و مأخذ
 
آریانی قیزقاپان، ابراهیم؛ عادل زاهد بابلان و مهدی معینی‌کیا (1396). «تبیین نقش میانجی سرمایه اجتماعی در ارتباط بین کاربست شبکه اجتماعی مجازی و رفتارهای اشتراک دانش در فضای مجازی»، فصلنامه تعامل انسان و اطلاعات، 4 (3)، 86- 72.
آذری،
الوانی، سیدمهدی و میرعلی سیدنقوی (1381). «سرمایه اجتماعی مفاهیم و نظریه‌ها»، فصلنامه مطالعات مدیریت، 9 (34)، 26- 9.
بوردیو، پیر (1389). سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، ترجمۀ افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
برتون، فیلیپ (1382). آیین اینترنت تهدیدی برای پیوند اجتماعی، ترجمۀ علی‌اصغر سرحدی، تهران: نشر امیرکبیر.
پارسانیا، حمید و مرضیه زارع (1398). «بازتعریف سرمایه اجتماعی در میدان مجازی»، فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، 7 (2)، 135- 114.
پاتنام، رابرت (1380). دموکراسی و سنتهای مدنی، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: نشر دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
پاستر، مارک (1377). عصر دوم رسانه‌ها، ترجمۀ غلامحسین صالحیار، تهران: نشر مؤسسه ایران.
توسلی، غلامعباس و امرالله امانی کلاریجانی (1391). «سرمایه اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ سرمایه اجتماعی شبکه»، مجله مدیریت فرهنگی، 6 (17)، 70- 55.
توسلی، غلامعباس و مرضیه موسوی (1384). «مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تکیه‌بر نظریه‌های سرمایه اجتماعی»، فصلنامه علوم اجتماعی، 26.
خانیکی، هادی و محمود بابائی (1390). «فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی؛ مفهوم و کارکردها»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، 1 (1)، 96- 71.
دلاور، علی (1384). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: انتشارات ویرایش.
ریتزر، جورج (1395). نظریه جامعه‌شناسی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
رازقی، نادر و فضه امری‌مله (1393). «بررسی تأثیر اینترنت بر سرمایه اجتماعی جوانان شهر قائم‌شهر»، فصلنامه مطالعات جامعهشناختی جوانان، 5 (16)، 62- 45.
سنگری، نگین؛ مریم حیدری‌پور و نسیم نوح‌زاده ملکشاه (1399). «کارکرد شبکه اجتماعی درون‌سازمانی و تأثیر آن بر سرمایه اجتماعی»، دوفصلنامه علمی مدیریت منابع انسانی پایدار، 2 (3)، 211-195.
سیدنورانی، محمدرضا؛ معصومه‌سادات سجادی، فائزه فروزان و فاطمه جهانگرد (1394). «بررسی نقش آموزش در ایجاد سرمایه اجتماعی در ایران در سال‌های 1360- 1390»، فصلنامه علمی پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، 5 (20)، 44- 31.
شاوردی، تهمینه (1396). «سرمایه اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی واقعی و مجازی؛ موردمطالعه دختران دانشجوی دانشگاه تهران»، فصلنامه توسعه اجتماعی، 11 (30)، 96- 67.
عدلی‌پور، صمد؛ سیداحمد میرمحمدتبار، سیمین افشار و مریم سهرابی (1394). «تأثیر شبکه اجتماعی کلوب بر سرمایه اجتماعی دختران و زنان شهر تبریز»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، 6 (19)، 120- 99.
عبداللهیان، حمید و حسین کرمانی (1394). «تبیین رابطه سرمایه اجتماعی کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی فیس بوک و مشارکت سیاسی در دنیای واقعی»، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 4 (4)، 635- 615.
فرقانی، محمدمهدی و شهریار قلی‌زاده گللو (1400). «تأثیر میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی دانشجویان مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی»، فصلنامه مطالعات رسانههای نوین، 7 (26)، 294- 267.
فیلد، جان (1388). سرمایه اجتماعی، ترجمۀ غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: نشر کویر.
فوکویاما، فرانسیس (1385). پایان نظم، ترجمۀ غلامعباس توسلی، تهران: نشر حکایت قلم نوین.
فرهنگی، علی‌اکبر و غلامرضا آذری (1381). مبانی ارتباطات، تهران: نشر سنجش.
قادرزاده، امید و شادی نشاط (1396). «شبکه اجتماعی فیس‌بوک و سرمایه اجتماعی؛ مطالعه پیمایشی کاربران جوانان پیرانشهر»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، 6 (22)، 206- 177.
کاوسی، اسماعیل؛ کاظمی، حسنا (1392). «نقش تحرک اجتماعی سیاسی شبکه‌های اجتماعی مجازی بر شکل‌گیری بعد فرهنگی سرمایه اجتماعی»، فصلنامه مطالعات رسانهای، 8 (23)، 149- 136.
کاستلز، مانوئل (1389). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ؛ ظهور جامعه شبکهای، ترجمۀ احد علیقلیان و افشین خاکباز، جلد اول، تهران: نشر طرح نو.
کازنو، ژان (1384). جامعهشناسی وسایل ارتباط‌جمعی، ترجمه باقر ساروخانی و منوچهر محسنی، تهران: نشر اطلاعات.
کلمن، جیمز (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
میرزایی، حسین (1399). جستارهایی در آموزش عالی؛ علم و بحران کرونا در ایران، تهران: نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
معمار، نسیم؛ فاطمه باجی و فاطمه حسینی‌زاده (1397). «بررسی رابطه بین استفاده از شبکه اجتماعی علمی ریسرچ گیت و سطح سرمایه اجتماعی در میان اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز»، فصلنامه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات دانشگاه شهید چمران اهواز، 10 (1)، 26- 15.
میرفردی، اصغر و عبدالله ولی‌نژاد (1394). «ارزیابی رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و سرمایه اجتماعی دانشجویان مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه یاسوج»، مجله جهانی رسانه، 10 (2)، 250- 236.
موسوی، مرضیه؛ محمدتقی شیخی و نجمه عطائی‌نژاد (1392). «کاربری فیس‌بوک و سرمایه اجتماعی مقایسه دانشجویان کاربر و غیر کاربر در دانشگاه تهران»، مجله جامعهشناسی ایران، 14 (4)، 186- 160.
محمدپور، احمد (1385). «جامعه شبکه‌ای: ابعاد اجتماعی رسانه جدید»، فصلنامه جهانی رسانه، 1.
نیازی، محسن؛ سیدرضا اسلامی‌بناب، حسن منتظری‌خوش و ایوب سخایی (1397). «فراتحلیل مطالعات رابطه بین سبک زندگی و هویت اجتماعی»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 15 (20)، 267-237.
نصراصفهانی، علی؛ محمداسماعیل انصاری، علی شائمی برزکی و حسین آقاحسینی (1390). «بررسی سرمایه اجتماعی سازمانی در سازمان‌های خدماتی استان اصفهان»، فصلنامه جامعهشناسی کاربردی، 1، 134- 107.
Boyd, D; Ellison, N (2007). "Social network sites: definition, history and scholarship", Journal of computer-Mediated communication,13(1), p: 210- 230.
Heim, M (2003). "Heidegger and Mcluhan the essence of virtual reality", Journal of philosophy of technology.
Hunter, J; Schmidt, L (1990). Methods of meta-analysis: correcting error and bias in research finding, New bury Park, CA: Sage.
Knoke, D; Yang, S (2008). Social network analysis, CA: Sege Publications.
Putnam.R (2020). Bowling alone: The Collapse and revival of American community, Newyork: Simon and Schuster (Revised).
Putnam, R (1999). Transforming social practice An action science Prespective, Sege Publishing, 30(2), p: 177-178.
Pempek, T; Yermolayera,Y; Calvert, S (2009). "Collge students social networking Experience on Facebook", Journal of Applied Developmental Psychology, 30 (3), p: 227-238.
Rani, S; Jaber. M; Jusoh. Y (2020). "The influence factors of knowledge resilience in sustaining Knowledge network in smart cities envivonment", In 2020 6th International conference on Information management (ICMI), London, united kingdom, p: 299- 305. Htpps:// doi.org/10.1109/ICIM49319.
Rosenthal, R (1991). Meta-analytic Procedures for social research, New bury park, CA: Sage (Revised).
Robin, E (1984). Matters of life and death: Risks vs benefits of medical care, newyork: Freeman.
Savoldi, F; Ferraz de Abreu. P (2014). "Internet, Social Capital and e-incluion in Pot-conflict Blfast: Expectations of Community workers", Journal of urban Technology,21 (3),p:49-66.
Wellman, B (2001). The persistence and transformation of community neighbourhood group to social networks, Report to the law commissiom of Canada, p: 1-96
Wellman, B; Quan Hass, A; Witte, J; Hampton, K (2001). "Does the internet increase, decreas or supplement social capital? Social network, participation and community", A summary of article in American behavior cientist, 45, p: 436-455.