مرور نظام‌مند راهبردهای تقریب بین مذاهب اسلامی از سال 1390 تا 1401

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد حوزه علمیه قم و دانش پژوه سطح چهار مشاوره اسلامی گرایش خانواده و ازدواج. Hadavi5@yahoo.com

10.22083/scsj.2023.387593.1097

چکیده

شناخت جامع نسبت به راهبردهای تقریب مذاهب، لازمه طراحی راهبردی جامع، بروز و کارآمد در رسیدن به وحدت اسلامی و تشکیل تمدن واحد است؛ از این‌رو پژوهش حاضر به‌منظور بررسی و ارائه دستاوردهای پژوهش‌های صورت گرفته در موضوع «راهبردهای تقریب بین مذاهب اسلامی» از سال 1390 ش تا 1401 ش به روش مرور نظام‌مند انجام شد و با جستجو در پایگاه‌های مهم اطلاعاتی جهان اسلام و با استفاده از راهنمای گزارش‌دهی مطالعه مقالات مروری «Prisma» درنهایت 13 مقاله برای پژوهش انتخاب شد. از پژوهش‌های موردمطالعه پنج راهبرد اصلی علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تشنج‌زدایی برای تقریب مذاهب اسلامی به دست آمد که مبتنی بر سیاست‌ها و اصول، مقتضیات، شروط و موانع، راهکارهای عملی و اهداف تقریبی هستند. نقشه راه در راهبرد تشنج‌زدایی چنین ترسیم می‌شود که تعامل و ارتباط مؤثر، دوری از گفتار و رفتارهای غیر تقریبی، مبارزه با تعصب‌گرایی و عوامل تفرقه‌انگیز موردتوجه قرار می‌گیرند. در راهبرد علمی بیشترین توجه روی طراحی نظام فکری و ارتباط جامعه علمی حوزوی- دانشگاهی با استفاده از ابزارهایی همچون تأسیس دانشگاه بین‌المللی، نوشتن و چاپ دائرة‌المعارف‌ها و مجلات علمی است؛ چنانچه در راهبرد فرهنگی، تقویت نظام فرهنگی در میان مذاهب اسلامی توسط مجموعه‌هایی همچون مجمع جهانی تقریب مذاهب موردتوجه است و در راهبرد سیاسی- اقتصادی ارتباط دولت‌های اسلامی و تعاملات مشترک آن‌ها و نابودی اسرائیل موردنظر است و درنهایت با تجمیع راهبردهای پنج‌گانه راهبردی جامع و بروز ارائه شد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A systematic review of the strategies for proximity of Islamic denominations from 2011 to 2022

نویسنده [English]

  • Hadi Hemmatyan
Qom seminary professor and fourth level scholar of Islamic counseling, family and marriage. Hadavi5@yahoo.com
چکیده [English]

A comprehensive understanding of the strategies of proximity of denominations is necessary for a comprehensive، up-to-date and efficient strategic design to achieve Islamic unity and the formation of a united civilization. Therefore، the present research was conducted to review and present the achievements of the researches carried out on the topic of "Strategies of proximity among Islamic denominations" from 2011 to 2022 using a systematic review method. By searching in the important databases of the Islamic world and using "Prisma", a guide for reporting the study of review articles, finally 13 articles were selected for research. From the studied researches، five main strategies including scientific, cultural, political, economic and de-escalation were obtained for the proximity of Islamic denominations, which are based on policies and principles, requirements, conditions and obstacles, practical solutions and proximity goals. The road map in the de-escalation strategy is drawn in such a way that effective interaction and communication, avoidance of inappropriate speech and behavior, fighting against bigotry and divisive factors are taken into consideration. In the scientific strategy، the most attention is paid to the design of the intellectual system and the communication of the seminary-university scientific community using tools such as establishing an international university, writing and publishing encyclopedias and scientific journals. As in the cultural strategy, the strengthening of the cultural system among Islamic religions is considered by the organizations such as the World Forum of the proximity for Islamic denominations and as in the political-economic strategy, the relationship between Islamic states and their joint interactions as well as the destruction of Israel are taken into accounts then a comprehensive and up-to-date strategy is presented by combining the five strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategy
  • approximation of Islamic religions
  • types of strategy for approximation of Islamic religions
  • strategies for approximation of Islamic religions

منابع و مأخذ

قرآن کریم
بطحائی، سیدعلی (1390). «امام موسی صدر و دغدغة همگرایی جهان اسلام». هفت آسمان. شماره 51: 132-119.
تسخیری، محمدعلی (1386). درباره وحدت و تقریب مذاهب اسلامی. تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
تسخیری، محمدعلی (1384). «ایده‌هایی درباره استراتژی تقریب». اندیشه تقریب. شماره 1: 26-9.
حقی، محمد (1398). «انقلاب اسلامی؛ فرصت‌های همگرایی جهان اسلام و راهکارهای تقویت آن». پژوهش‌های انقلاب اسلامی. شماره 8: 68-49.
خادمی، فاطمه (1395). «راهبردهای تقریب ادیان و مذاهب در سیره رضوی با تأکید بر مناظرات و احتجاجات». فرهنگ رضوی. شماره 13: 54-31.
رهبری، بیانات (1370). بیانات در دیدار اعضای شورای ‌عالی مجمع تقریب مذاهب اسلامی. مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.
رهدار، احمد (1400). «آسیب‌شناسی گفتمان تقریب مذاهب». علوم سیاسی،  شماره 94: 30-7.
سالارزهی، امین الله (1398). «راهبرد‌های نوین تمدن اسلامی برای تحقق همزیستی مسالمت‌آمیز». تمدن نوین اسلامی در آینه تقریب. شماره 2: 142-113.
سخاوتیان، سیدامیر (1397). «بررسی راهبرد فلسطین از نهر تا بحر». اندیشه تقریب. شماره 14: 32-9.
سلیمانی‌فر، ندا (1390). «راهکارهای تقریبی علامه محمدرضا مظفر». مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی. شماره 7: 19-13.
شاهرخی، سیدعلاءالدین (1390). «راهبرد پیامبر اعظم صلی‌الله علیه و سلم در فرهنگ‌سازی وحدت اسلامی». اندیشه تقریب. شماره 8: 32-17.
شفایی، امان‌الله (1390). «نقش حوزه‌های علمیه در تقریب مذاهب اسلامی». اندیشه تقریب. شماره 7: 88-65.
شفایی، امان‌الله (1392). «انگاره استعمار و ایده اتحاد اسلامی در اندیشه و کارنامه آیت‌الله طباطبایی یزدی». اندیشه تقریب. شماره 9: 75-50.
صدر، موسی (1383). نای و نی: جستارهایی درباره اسلام، انسان، لبنان، مقاومت؛ علی حجتی کرمانی؛ تهران: نشر موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
عابدی، سیدمحمد (1397). «بازخوانی تفکر عالمان و اندیشمندان معاصر در گفتمان تقریب و همبستگی امت اسلامی». مطالعات تاریخی امت اسلامی. شماره 1.
علی‌بابایی، غلامرضا (1367). فرهنگ علوم سیاسی. ویس.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). العین. موسسه انتشارات هجرت.
قاسمی، حمید (1399). مرجع پژوهش. اندیشه آرا.
قریشی کرین، سیدحسن (1391). «تطبیق اندیشه تقریب از منظر امام خمینی (ره) و آیت‌الله بروجردی». پژوهشنامه انقلاب اسلامی. شماره 5: 110-91.
قطب، سیدمحمد (1370). ما چه می‌گوییم. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ناصر‌معدلی، فاطمه (1390). «راه‌کارهای قرانی وحدت و تقریب راهکارها و سیاست‌ها جهت عملی کردن تقریب و حرکت به‌سوی وحدت با رویکرد قرانی». اندیشه تقریب. شماره 8: 70-47.
Elliott، E. S. & Dweck، C. S. (1988). 'Goals: An approach to motivation and achievement'. Journal of personality and social psychology، 54(1)، 5.
Khademi، F. Sadeghi، E. & Chaboki، O. (2016). »Strategies of Religions' Proximity with an emphasis on the Razavi Style debates and arguments«. Journal of Razavi Culture، 4(13)، 31-54.
Page، M. J. McKenzie، J. E. Bossuyt، P. M. Boutron، I. Hoffmann، T. C. Mulrow، C. D. Shamseer، L. Tetzlaff، J. M. Akl، E. A. Brennan، S. E. Chou، R. Glanville، J. Grimshaw، J. M. Hróbjartsson، A. Lalu، M. M. Li، T. Loder، E. W. Mayo-Wilson، E. McDonald، S... . Moher، D. (2021). »The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews«. BMJ، n71.