سیاست‌پژوهی توسعه اقتصاد فرهنگ در ایران (بررسی موانع و ارائه راهکارهای سیاستی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی(نویسنده مسئول) d-parchami@sbu.ac.ir و dp206pd@yahoo.com

2 دانش‌آموخته دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی، دانشگاه علامه طباطبائی f.derakhshh@gmail.com

10.22083/scsj.2023.393354.1103

چکیده

تمرکز بر تولید، توزیع و مصرف صنایع فرهنگی با ارزش­افزوده بالا، به ­عنوان یکی از محوری­ترین مسیرهای پیشرفت، عامل توجه به اقتصاد فرهنگ در کشورهای توسعه ­یافته است. امروزه اقتصاد فرهنگ توسعه ­یافته به­عنوان قدرت جایگزین در اقتصاد سیاسی کشورها شناخته می ­شود. توسعۀ اقتصاد فرهنگ نیازمند به­کارگیری راهبردهای کارآمد و متناسب با شرایط و ایجاد هماهنگی در بخش­های مختلف تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات فرهنگی به­صورت مستمر و متعادل است. برای دستیابی به چنین هدفی لازم است که نقاط ضعف و موانع پیش روی بخش­های مختلف اقتصاد فرهنگ شناسایی و راهکارهای برون­رفت از آن به سیاست‌گذاران و اداره­ کنندگان کشور ارائه گردد؛ بنابراین، در این مطالعه با رویکرد سیاست­پژوهی و روش تحقیق کیفی با 30 نفر از متخصصان و فعالان حوزۀ صنایع فرهنگی از طریق نمونه ­گیری هدفمند، مصاحبه و مسائل موجود در توسعۀ اقتصاد فرهنگ شناسایی و درنهایت راهکارهای سیاستی ارائه شده است. تجزیه‌وتحلیل داده­ های حاصل از مصاحبه با روش تحلیل محتوای کیفی و در نرم­ افزار مکس­کیودا انجام شده است. نتایج شامل دو بخش مسائل و موانع مربوط به سیاست‌گذاری و اجرا در بخش­های مختلف اقتصاد فرهنگ و راهکارهای سیاستی برای رفع موانع و توسعه آن است. این مسائل در حوزه سیاست‌گذاری و سه بخش مهم اقتصاد فرهنگ یعنی تولید، توزیع و مصرف طبقه‌بندی‌ شده‌اند که برخی از مهم ­ترین مقوله ­های اصلی آن عبارت‌اند از: عدم همسویی نهادی، عدم وجود رویکرد واقع‌گرایانه در سیاست‌گذاری، حضور دولت در تولید فرهنگی، مسائل مرتبط با آموزش و پژوهش، نیروی انسانی، انجمن­ ها و اصناف، کسب ­وکارهای فرهنگی، بخش خصوصی، حقوق مالکیت معنوی، بازار و بازاریابی داخلی و خارجی، رفاه، تقاضا و جامعه­ پذیری فرهنگی. در پایان راهکارهایی سیاستی برای از میان برداشتن این موانع در حوزه ­های مختلف ازجمله چگونگی نقش­ آفرینی دولت، سیاست‌گذاری، مدیریت بخش نیروی انسانی، آموزش، پژوهش، بازار فرهنگی و سایر بخش­ها ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Policy research on the development of the economy of culture in Iran (examination of obstacles and provision policy solutions)

نویسندگان [English]

  • davood parchami 1
  • Fatemeh Derakhshan 2
1 Faculty member of the Department of Sociology, Shahid Beheshti University (corresponding author) d-parchami@sbu.ac.ir and dp206pd@yahoo.com
2 PhD candidate in cultural sociology, Allameh Tabatabai University f.derakhshh@gmail.com
چکیده [English]

Focusing on the production, distribution, and consumption of cultural industries with high added value as one of the most central paths of progress is the reason for attention to the economy of culture in developed countries. Today, the developed economy of culture is recognized as an alternative power in the political economies of countries. The development of the economy of culture requires the use of efficient and appropriate strategies and the creation of coordination in the various sectors of production, distribution, and consumption of cultural goods and services in a continuous and balanced manner. In order to achieve such a goal, it is necessary to identify the weaknesses and obstacles faced by different sectors of the economy and culture and provide solutions to overcome them to the country's policymakers and administrators.

Therefore, in this study, with a policy-research approach and a qualitative research method, 30 experts and activists in the field of cultural industries were identified through targeted sampling, interviews, and issues in the development of the cultural economy, and finally, policy solutions were presented. The analysis of the data obtained from the interview was done using the qualitative content analysis method and the MAXQDA software.

The results include two parts: problems and obstacles related to policy making and implementation in different sectors of the economy and culture, and policy solutions to remove obstacles and develop them. These issues have been classified in the field of policy making and the three important parts of the cultural economy, i.e., production, distribution, and consumption, some of the most important main categories of which are: lack of institutional alignment; lack of a realistic approach in policy making; presence of government in cultural production; issues related to education and research; manpower; associations and guilds; cultural businesses; the private sector; intellectual property law; market and domestic and foreign recovery; welfare; demand; and cultural socialization. At the end, policy solutions to remove these obstacles in various fields, including how the government should play a role, policy making, human resource management, education, research, the cultural market, and other sectors, have been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • economy of culture
  • political research
  • cultural industries
  • cultural policymaking
  • cultural production

مراجع

منابع و مأخذ
 
احمدی­فرد، نرگس، احمد پوراحمد و پروین ده‌زاده سیلابی (1398). «تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه صنایع فرهنگی در بازآفرینی بافت تاریخی». فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی. شماره 43: 148- 137.
اشتریان، کیومرث (1382). روش سیاست‌گذاری فرهنگی. تهران: کتاب آشنا.
بوردیو، پیر (1393). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
پرچمی، داود و فاطمه درخشان (1398). «بررسی تطبیقی رابطه توسعه اقتصاد فرهنگ و نظم در جامعه». فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 86: 40-1.
پناهی، محمدحسین (1394). «توسعه فرهنگی ضرورت توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی». فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. شماره 2: 23-1.
تاوز، روث (1393). درسنامه اقتصاد فرهنگی. ترجمۀ علی‌اکبر فرهنگی و همکاران. تهران: دانژه.
تراسبی، دیوید (1393). اقتصاد سیاست فرهنگی. ترجمۀ سوسن علائی. تهران: سوره مهر.
تراسبی، دیوید (1379). «تولید و مصرف محصولات فرهنگی و هنری/ نگاهی به اقتصاد فرهنگ». ترجمۀ علی اعظم محمدبیگی. نامه پژوهش. شماره 16 و 17: 86-37.
حریری، نجلا (1390). اصول و روش­های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
رشیدپور، علی و همکاران (1393). اقتصاد فرهنگ و جهانی­شدن: مفاهیم و نظریه­ها. تهران: مرکز ملی جهانی­شدن.
علی‌پور، حافظی (400). «استارت­آپ­های صنایع خلاق فرهنگی در حوزه کتاب در ایران و ارائه سناریوهای توسعه». فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. شماره 3: 110- 84.
فلیک، اووه (1394). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
مسعودی­نیا، زهرا، علی رشیدپور و رضا ابراهیم­زاده (1397). «راهبردهای مؤثر بر تقویت ساختار اقتصاد فرهنگ ایران». راهبرد اجتماعی فرهنگی. شماره 27: 138-103.
ناظمی اردکانی (1393). «بررسی وضعیت مؤلفه‌های اقتصاد فرهنگ در ایران؛ مقایسه تطبیقی با کشورهای منتخب دنیا و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت اقتصاد فرهنگ در کشور». مجله راهبرد اجتماعی فرهنگی. شماره 13: 226- 191.
نظری­زاده، فرهاد و فرزانه میرشاه­ولایتی (1394). «مدل نظام نوآوری محصولات فرهنگی». فصلنامه راهبرد فرهنگ. شماره 31: 72-37.
نورث، داگلاس و همکاران (1385). «چارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ مکتوب بشری». ترجمۀ جعفر خیرخواهان. فصلنامه اقتصاد سیاسی. شماره 3: 150-92.
وحید، مجید (1386). «بحثی در سیاست‌گذاری فرهنگی». فصلنامه سیاست. شماره 3: 306- 287.
 
Anderson, William M. (2006). Michigan's Local Government Records Management Task Force, Michigan Dept. of History. Arts and Libraries.
Beale, Henry B. R, (2004). Home-based business and government regulation, U.S. Small Business Administration. Office of Advocacy
Boccellaa, Nicola, Salernob, Irene (2016). Creative Economy, Cultural Industries and Local Development, 2nd International Symposium "NEW METROPOLITAN PERSPECTIVES" - Strategic planning, spatial planning, economic programs and decision support tools, through the implementation of Horizon/Europe2020. ISTH2020, Reggio Calabria (Italy), No. 20: 18-20.
Boulding, Kenneth E. (1985). The Arts Applied to Economics, in Managerial Economics for the Arts. V. Lee Owen, W. Hendon (eds), Association for Cultural Economics, University of Akron
Cultural times (2015). The first global map of cultural and creative industries. UNESCO.
Dukeshire, Steven, Thurlow, Jennifer (2002). Understanding the Link between Research and Policy. Rural Communities Impacting Policy. No. 18: 1-18.
Evans, Graeme (2001). Cultural Planning: An Urban Renaissance? London: Routledge.
Fiske, Johne (1989). Television Culture. London: Routledge.
Galbraith, John Kenneth. (1960). The Liberal Hour. London: Hamish Hamilton
Given, L. M. (2008) the sage encyclopedia of qualitative Methods. Vol. 1-2, California: Sage.
Glossary of UNESCO Institute for Statistics: http://uis.unesco.org
Horban, Yurii and others (2021). Human Capital as a Development Factor for Cultural and Creative Industries. International Journal of Computer Science and Network Security, VOL.21 No.12: 604- 610.
Kim, Milim (2011). The Role of the Government in Cultural Industry: Some Observations, From Korea's Experience, Keio Communication Review, No. 33: 1-23.
Kolb, Bonita M. (2016). Marketing Strategy for Creative and Cultural Industries. Routledge.
Li, Liqin (2017). Analysis on the Competitive Factors of Cultural Industry in Shaanxi Province, Advances in Social Science. Education and Humanities Research. No. 119: 885- 891.
Majchrzak, A. (2014). Methods for Policy Research: Taking Socially Responsible Action. 2nd Edition SAGE Publications, Inc.
Mao, Lijuan (2020). Research on the Development Path of Cultural and Creative Industries in the Digital Economy Era. American Journal of Industrial and Business Management. No. 10: 1237-1249.
Martinaitytė, Eugenija, Kregždaitė, Rusnė (2015). The Factors of Creative Industries Development in Nowadays Stage. Economics and Sociology, Vol. 8, No 1: 55-70.
Miller, Vincent. (2011). Understanding Digital Culture. SAGE
Mintzberg, Henry (2011). Managing, Financial Times. Prentice Hall.
Moeller, K. (2009). Intangible and financial performance: causes and effects. Journal of Intellectual Capital. No. 2: 224–245
Palgrave, Paul (2006). Critical Theories of Globalization. Hayden, Patrick.
Parkin, M. Powell, M. and Matthews, K. (2014). Economics. London: Addison-Wesley Longman.
Peterson, R. A. & Anand, N. (2004). The Production of Culture Perspective. Annual Review of Sociology. No. 30: 311-34.
Pratt, A.C. (2004). The cultural economy: A call for specialized ‘production of culture’ perspectives. International Journal of Cultural Studies. No.1:1-23.
Ryan, J. B. (2011). Social Networks as a Shortcut to Correct Voting. American Journal of Political Science. Vol. 55, No. 4: 753-766.
Scherger, Simone, Savage, Mike (2010). Cultural Transmission, Educational Attainment and Social Mobility. Sociological Review. Volume 58, No 3: 406 – 428.
The Globalisation of Cultural Trade(2015): http://uis.unesco.org
UNCTAD (2018). Creative Economy Outlook Trends in international trade in creative industries. United Nations.
UNESCO World Heritage Centre (2020): https://whc.unesco.org/en/list/stat/
UNESCO-UIS (2012). Measuring the Economic Contribution of cultural Industries. UNESCO Institute for Statistics
World Bank (2018(.  Institutional Alignment for Policy Implementation. World Bank Publication.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار