فراترکیب تدوین و طراحی مدل جدید عوامل موثر بر سلامت اجتماعی ایرانیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استادیار علوم سیاسی-توسعه، گروه علوم سیاسی ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

10.22083/scsj.2023.381872.1084

چکیده

مفهوم سلامت اجتماعی ابعاد جسمی، روانی، و اجتماعی سلامت را در بر می گیرد. هدف این پژوهش طراحی مدل جدید عوامل موثر بر سلامت اجتماعی ایرانیان از طریق مطالعه و جمع بندی پژوهش‌های انجام شده در زمینه سلامت اجتماعی با رویکرد فراترکیب است. روش پژوهش حاضر کیفی است است و جامعه آماری این پژوهش را مقالات علمی و پژوهشی انجام شده در ایران با موضوع سلامت اجتماعی شهروندان از سال ۱۳۹۰ تا پایان سال ۱۴۰۰ تشکیل داده است. در کل تعداد 32 مقاله پژوهشی یافت شده؛ که در نهایت پس از بررسی و پالایش‌های مختلف 18 مقاله برای بررسی نهایی انتخاب؛ و در ۵ بعد سازماندهی گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد ابعاد ۵ گانه سلامت اجتماعی شهروندان به لحاظ بیشترین قلمرو به ابعاد انسجام اجتماعی، یکپارچگی اجتماعی، شکوفایی اجتماعی، مشارکت اجتماعی، و انطباق اجتماعی اختصاص دارد؛ که هر کدام دارای زیرمجموعه های متعددی است. نتایج تحقیق نشان می دهد سلامت اجتماعی و عوامل موثر بر آن نیاز به توجه بیشتری دارند؛ و آشنایی با معنا و مفهوم سلامت اجتماعی، ابعاد آن و کشف راهبردهای ارتقا سلامت اجتماعی لازمه هر تلاش در دستیابی به سلامت اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-Synthesis of Compiling and Designing a New Model of Factors Affecting the Social Health of Iranians

نویسندگان [English]

  • Mohsen Niazi 1
  • Akbar Zolfaghari 2
  • Shokoufeh Abshirin 3
  • Elham Rezaei 3
1 Professor of Social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran
2 Assistant Professor of Political Science-Development, Department of Political Science, Faculty of Law and Social Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran
3 Master's Student in Social Science Research, Kashan University, Kashan, Iran
چکیده [English]


The concept of social health examines the physical, mental, and social dimensions of health. The purpose of this research is to design a new model of factors affecting the social health of Iranians through the study and  summarization of research conducted in the field of social health with a meta-synthesis approach. The present research method is qualitative, and the statistical population of this research is made up of scientific and research articles conducted in Iran on the topic of social health of citizens from 1390 to the end of 1400. A total of 32 research articles were found; finally, after reviewing and refining various 18 articles for final review; and it was organized in 5 dimensions. The findings of the research show that the 5 dimensions of social health of citizens are mostly devoted to the dimensions of social cohesion, social integration, social prosperity, social participation, and social adaptation; each of which has several subcategories. The results of the research show that social health and the factors affecting it need more attention; and getting familiar with the meaning and concept of social health, its dimensions and discovering strategies to improve social health is necessary for every effort to achieve social health.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Health
  • Mental Health
  • Social Prosperity
  • Social Participation
  • Community Development
منابع و مأخذ
‏ابراهیم‌پور، داود؛ ربابه پورجبلی و روح‌انگیز رمضانی‌ممقانی (۱۳۹۱). «بررسی رابطه عوامل اجتماعی- اقتصادی با سلامت اجتماعی دبیران مقطع راهنمایی و متوسطه شهرستان» مطالعات جامعه شناسی، 5(14)، 47-67.
‏ابراهیمی، ‌پژمان؛ ‌غلامرضا حسنی‌درمیان و ‌علیرضا افشانی (۱۳۹۷). «رابطه سرمایه اجتماعی با ارتقای سلامت شهروندان شهر مشهد». مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، 49(13)، 7-34.
‏امینی‌رارانی، ‌مصطفی؛ میرطاهر موسوی و حسن رفیعی (۱۳۹۰ الف‌). «رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی در ایران». رفاه اجتماعی، 42(11)، 203-228.
‏امینی‌رارانی، ‌مصطفی؛ میرطاهر موسوی و حسن رفیعی (۱۳۹۰ ب‌). «رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی در ایران». رفاه اجتماعی، 42(11)، 203-228.
‏بنی‌فاطمه، حسین؛ محمد عباس‌زاده و نگار چایچی‌تبریزی (۱390).« بررسی میزان سلامت ‌اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و عوامل آن». مطالعات جامعه شناسی، 4(11)، 37-50.
‏بهرادفر، ‌امیر و اکرم جوادی (۱۳۹۷).« فراتحلیلی بر پژوهش‌های انجام گرفته در سلامت اجتماعی». آفاق علوم انسانی، 15(2)، 73-96.
‏پارسا، ‌مهدیه؛ سمانه قوشچیان و ‌سعید حاجی‌عبدالرحیم‌خباز (۱۳۹۷). «بررسی عوامل موثر بر سلامت و نشاط اجتماعی در شهر درجزین». دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 6(1)، 51-74.
‏پورافکاری، نصرالله (۱۳۹۱). «بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی در شهرستان پاوه». فصلنامه علوم اجتماعی، 6(18)، 41-60.
‏تاج‌الدین، ‌محمدباقر (۱۳۹۶). «تعیین کننده‌‌های سلامت اجتماعی شهروندان منطقه 12 تهران». برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 32(8)، 61-96.
‏توکل، ‌محمد (۱۳۹۳). «سلامت اجتماعی: ابعاد، محورها و شاخص ها در مطالعات جهانی و ایرانی». اخلاق زیستی، 14(4)، 115-136.
‏جوادی، نازیلا؛ آذر درویش پور؛ ملاحت خلیلی و فاطمه براری (۱۳۹۵). «بررسی سلامت اجتماعی و عوامل مرتبط در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال1394». پژوهش در پزشکی، سال چهلم، 197-203.
‏چلبی، ‌مسعود و ‌محمد مبارکی (۱۳۸۴). «تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان». جامعه شناسی ایران، 19(6)، 3-44.
‏حاتمی، پریسا. (۱۳۸۹). بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی دانشجو یان با تأکید بر شبکه های اجتماعی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشکده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم اجتماعی.
‏خوشفر، ‌غلامرضا؛ آرزو محمدی، ‌فاطمه محمد‌زاده، ‌راضیه محمدی و فاطمه اکبرزاده (۱۳۹۴). «امنیت اجتماعی و سلامت اجتماعی؛ (مطالعه موردی: جوانان 29-15 ساله شهر قاین)». مطالعات اجتماعی ایران، 29(9)، 71-102.
‏دماری، بهزاد؛ عباس ناصحی و عباس وثوق مقدم (۱۳۹۲). «برای ارتقای سلامت اجتماعی ایرانیان چه کنیم؟ مروری بر وضع موجود، راهبردهای ملی و نقش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی». دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال یازدهم (1)، 45-58.
‏دوستی، ‌اکرم؛ عبدالرضا ادهمی و شهلا کاظمی‌پور‌ثابت (۱۳۹۷). «بررسی رابطه بین مصرف فرهنگی و سلامت اجتماعی (مطالعه موردی: شهروندان تهرانی 65-15 ساله)». تغییرات اجتماعی - فرهنگی، 56(15)، 1-17.
‏راد، فیروز؛ فاطمه محمدزاده و حمیده محمدزاده (۱۳۹۵). «دین و سلامت اجتماعی: بررسی رابطۀ دین داری با سلامت اجتماعی (مطالعۀ موردی: دانشجویان دانشگاه پیام نور مرند)». علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 12(2)، 137-168.
‏رحمانی‌خلیلی، ‌احسان (۱۳۹۹). «سلامت اجتماعی ره آورد دینداری، مشارکت داوطلبانه و پیوند اجتماعی». جامعه پژوهی فرهنگی، 37(11)، 117-143.
‏رضادوست، ‌‌کریم؛ علی‌حسین حسین‌زاده و ‌ایوب رستمی (۱۳۹۸). «بررسی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز». توسعه اجتماعی، 53(14)، 1-30.
‏رضایی، امید (۱۳۹۲). بررسی سلامت اجتماعی شهروندان مشهد و عوامل موثر بر آن (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه فردوسی.
‏زاهدی‌اصل، ‌محمد و ‌اعظم پیله‌وری (۱۳۹۳ الف‌). «فراتحلیلی بر مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی». برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 19(7)، 71-111.
‏زاهدی‌اصل، ‌محمد و ‌اعظم پیله‌وری (۱۳۹۳ ب‌). «فراتحلیلی بر مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی». برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 19(7)، 71-111.
‏ساعی، منصور؛ احمد ساعی و حیات ساعی (۱۳۹۳). «بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی معلمان. مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی»، سال سوم، 109-134.
‏سام آرام، عزت الله (۱۳۸۸). «بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تاکید بر رهیافت پلیس جامعه محور». فصلنامه انتظام اجتماعی، 1(1)، 9.
‏سام‌آرام، ‌عزت‌الله (۱۳۹۱). «سلامت اجتماعی، نظریه محوری مددکاری اجتماعی». پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 1(1)، 23-52.
‏سخایی، ایوب (۱۳۹۷). تبیین جامعه‌شناختی سلامت اجتماعی در بین شهروندان شهرستان کاشان (پایان‌نامه دکترای تخصصی). دانشگاه کاشان، کاشان.
‏سمیعی، مرسده؛ حسن رفیعی، مصطفی امینی رارانی و مهدی اکبریان (۱۳۸۹). «سلامت اجتماعی ایران: از تعریف اجماع مدار تا شاخص شواهد مدار». مسائل اجتماعی ایران (دانشگاه خوارزمی)، 1(2)، 31-51. بازیابی از SID.
‏سیدان، ‌فریبا و محبوبه عبدالصمدی (۱۳۹۰). «رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان زنان و مردان». رفاه اجتماعی، 42(11)، 229-254.
‏شربتیان، محمدحسن (۱۳۹۴).« سنجش میزان بهره‌مندی از شاخص‌های سلامت اجتماعی جوانان 18 تا 30 ساله شهر قائن و عوامل مؤثر بر آن». تـهران: دانشگاه پیام نور.
‏شربتیان، ‌محمد‌حسن و ‌نفیسه امینی (۱۳۹۶). «تحلیل جامعه‌شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی زنان (مورد مطالعه: زنان منطقه چهار شهری تهران)». برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 30(8)، 105-140.
‏شربتیان، محمدحسن؛ مرضیه رضازاده و سامره علیزاده خانقاهی (۱۳۹۸). «رابطه مولفه های مهارت های زندگی با سلامت اجتماعی (مورد مطالعه: زنان 20 تا 45 ساله شهر فردوس)». جامعه شناسی سبک زندگی، 5(13)، 135-189.
‏شهبازی، ‌سمیه؛ علی‌اصغر میرک‌زاده و ‌امیرحسین علی‌بیگی (۱۳۹۶). «بررسی سلامت اجتماعی و چالش‌های آن از دیدگاه زنان روستایی (مورد مطالعه: بخش قلعه‌شاهین در استان کرمانشاه)». راهبردهای توسعه روستایی، 15(4)، 349-370.
‏صلحی، مهناز؛ مسعود امینی نقده و سید فهیم ایراندوست (۱۳۹۵). «بررسی وضیعت سلامت اجتماعی جوانان 18 تا 29 سال شهر نقده». ره‌آورد سلامت، 2(3)، 59-68.
‏طالبی، ‌ابراهیم؛ اصغر محمدی و محمدعلی چیت‌ساز (۱۳۹۹). «بررسی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد دهاقان». پژوهش ملل، 51(5)، 129-148.
‏عباس‌زاده، ‌محمد؛ ‌محمد‌باقر علیزاده‌اقدم و سید‌رضا اسلامی‌بناب (۱۳۹۱). «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و آنومی اجتماعی». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(1)، 145-172.
‏عبدالله تبار، هادی؛ علیرضا کلدی، سید حسین محققی کمال، آمنه ستاره فروزان و مسعود صالحی (۱۳۸۷). «بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان». رفاه اجتماعی، سال هشتم (30-31)، 190-171.
‏غفاری، ‌غلامرضا؛ جابر مولایی و حسن مومنی (۱۳۹۷). «بررسی عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی شهروندان استان ایلام». توسعه اجتماعی، 49(13)، 37-66.
‏فتحی، ‌منصور؛ رضا عجیم‌نژاد و مریم خاک‌رنگین (۱۳۹۱). «عوامل مرتبط با سلامت اجتماعی معلمان شهر مراغه». رفاه اجتماعی، 47(12)، 225-244.
‏فلیک، اووه (۱۳۹۹). درآمدی بر تحقیق کیفی. (هادی جلیلی، مترجم). نشر نی.
‏فیروزبخت، مژگان؛ محمد اسماعیل ریاحی و آرام تیرگر (۱۳۹۶). «بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی زنان: یک مطالعه مروری در مجلات فارسی». نشریه سلامت اجتماعی، 4(3)، 190-200.
‏قاضی‌نژاد، ‌مریم و هاجر سنگری‌سلیمانی (۱۳۹۵). «رابطۀ شغل و سلامت اجتماعی زنان». زن در توسعه و سیاست، 53(14)، 273-288.
‏کرمی، ‌خدا‌بخش؛ کریم رضادوست، سیما عبدی‌زاده و فرات چبیشه (۱۳۹۴). «بررسی عوامل مؤثر بر سبک زندگی سلامت محور دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور و دانشگاه شهید چمران اهواز». توسعه اجتماعی، 37(10)، 97-126.
‏گلابی، فاطمه (۱۳۹۲). «گونه های فراغت و تاثیر آن بر سلامت اجتماعی جوانان». جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 2(2)، 121-169.
‏مدیری، فاطمه؛ خدیجه سفیری و فاطمه منصوریان (۱۳۹۶). «بررسی سلامت اجتماعی و عوامل اثرگذار بر آن». توسعه اجتماعی، سال دوازدهم، 7-28.
‏نریمانی، محمد و حمیدرضا صمدی فرد (۱۳۹۶). «سلامت اجتماعی در سالمندان: نقش عزت نفس، خودکارآمدی و شادکامی». روانشناسی پیری، 3(3)، 199-206.
‏نیکو گفتار، منصوره (۱۳۹۳). «تفاوت های جنسیتی در سلامت اجتماعی: نقش فردگرایی-جمع گرایی». رفاه اجتماعی، سال چهاردهم (53)، 111-129.
‏همتی، ‌الهام؛ محمدصادق مهدوی‌ و علی بقایی‌سرابی (۱۳۹۲). «تاثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهر رودهن». پژوهش اجتماعی، 18(6)، 45-61.
‏یزدان‌پناه، ‌لیلا و طیبه نیک‌ورز (۱۳۹۴). «رابطه عوامل اجتماعی با سلامت اجتماعی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان». جامعه شناسی کاربردی، 59(26)، 99-116.
Bergman, Nicole UH. (2007). Understanding space, place and leisure of women over 85 living in the community.
Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital", in JG Richardson (ed.) Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, NY: Greenwood.
Breslow, Lester. (1990). A health promotion primer for the 1990s. Health Affairs, 9(2), 6-21.
Brim, Orville Gilbert; Ryff, Carol D; & Kessler, Ronald C. (2019). How healthy are we?: A national study of well-being at midlife. University of Chicago Press.
Carrin, Guy; & James, Chris. (2005). Social health insurance: key factors affecting the transition towards universal coverage. International Social Security Review, 58(1), 45-64.
Harwich, Eleonora; & Laycock, Kate. (2018). Thinking on its own: AI in the NHS. Reform Res Trust.
Keyes, Corey Lee M. (1998). Social well-being. Social psychology quarterly, 121-140.
Keyes, Corey Lee M; & Ryff, Carol D. (2000). Subjective change and mental health: A self-concept theory. Social psychology quarterly, 264-279.
Keyes, Corey LM. (2002). The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. Journal of health and social behavior, 207-222.
Keyes, Corey LM. (2003). Complete mental health: An agenda for the 21st century.
Keyes, Corey LM; & Shapiro, Adam D. (2004). Social well-being in the United States: A descriptive epidemiology. How healthy are we, 350-372.
Larson, James S. (1996). The World Health Organization’s definition of health: Social versus spiritual health. Social indicators research, 38, 181-192.
Macdonald, John; Turner, Nigel; & Somerset, Matthew. (2004). Life skills, mathematical reasoning and critical thinking: Curriculum for the prevention of problem gambling.
Noblit, George W; Hare, R Dwight; & Hare, R Dwight. (1988). Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies (Vol. 11). sage.
Putnam, Robert. (2001). Social capital: Measurement and consequences. Canadian journal of policy research, 2(1), 41-51.
Putnam, Robert D. (1994). Social capital and public affairs. Bulletin of the American Academy of Arts and Sciences, 5-19.
Quansah, Emmanuel; Ohene, Lilian Akorfa; Norman, Linda; Mireku, Michael Osei; & Karikari, Thomas K. (2016). Social factors influencing child health in Ghana. PloS one, 11(1), e0145401.
Rasanathan, K; Sivasankara Kurup, A; Jaramillo, E; & Lönnroth, K. (2011). The social determinants of health: key to global tuberculosis control. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 15(6), S30-S36.
Sandelowski, Margarete; & Barroso, Julie. (2006). Handbook for synthesizing qualitative research. springer publishing company.
Waterston, Tony; Alperstein, Garth; & Brown, S Stewart. (2004). Social capital: a key factor in child health inequalities. Archives of disease in childhood, 89(5), 456-459.
World Health Organization. (2006). The world health report 2006: working together for health. World Health Organization.
Zimmer, Lela. (2006). Qualitative meta‐synthesis: a question of dialoguing with texts. Journal of advanced nursing, 53(3), 311-318.