حکمرانی گردشگری در تعاطیِ نظام دانایی و عقلانیت در عمل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه پژوهشی مدیریت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی f.baratlou@ihcs.ac.ir

چکیده

وفور داده­ و اطلاعات موضوعی در حوزۀ گردشگری از یک­سو و اهمیت تفکر سیستمی نظام­مند جهت دست­یابی به مزیت رقابتیِ حاصل از گردشگری از سوی دیگر علت اصلی شکل­گیری این تحقیق بوده­ و بر این اساس هدف تحقیق توصیفی ـ اکتشافی حاضر، ارائۀ الگوی شناخت توسعه‌ گردشگری در ایران است. این مهم از طریق فرامطالعۀ یافته­های کیفی 187 رساله­های دکتری چهار دهۀ اخیر پس از انقلاب اسلامی دنبال شده است. در عمل با استفاده از تحلیل محتوای کمی به توصیف ویژگی­ها و خصائص جامعه موردمطالعه پرداخته شد، سپس به‌منظور بازخوانی یافته‌های کیفی رساله­ها، روش فراترکیب به کار گرفته شد. با مطالعه اسنادی، کدهای مربوط به مؤلفه‌های تأثیرگذار بر توسعه گردشگری احصا و با بازخوانی­های مکرر و در رفت و برگشت­های استقرایی- قیاسی الگوی اولیه مفهومی به‌دست­ آمد. از ابزار سیاهۀ وارسی و نیز «برنامه مهارت‌های حیاتی ارزیابی»‌ برای ارزیابی کیفی متون پژوهش به‌کار گرفته شد. با استفاده از نرم‌افزار مکس کیودا مجموع مطالعات گردشگری در شش دسته یا مقوله شامل گردشگری شهری با بیشترین فراوانی (190 مورد)، گردشگری پزشکی (55 مورد)، گردشگری روستایی (41 مورد)، گردشگری ورزشی (36 مورد)، گردشگری مذهبی (9 مورد فراوانی) و گردشگری طبیعت (4 مورد) دسته­بندی شد. همچنین ذیل این مقوله‌ها به تفکیک 33 مورد در بعد عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری و نیز 26 مورد در بعد موانع بازدارنده و درنهایت هشت مضمون شامل مدیریت و برنامه‌ریزی امور گردشگری، زیرساخت‌های فیزیکیِ مصنوع‌، زیرساخت‌های فرهنگی یا زیرساخت‌های رفتاریِ مربوط به حُسن تعامل انسانی، زیرساخت‌های اجتماعی و تأمینی، زیرساخت‌های حقوقی ـ قانونی، زیرساخت‌های طبیعی و تاریخی و زیرساخت‌های حرفه‌ای الگویی از شناخت حکمرانی گردشگری و چگونگی مواجهه با مسائل آن را به دست می­دهند. ضریب کاپا در «اس‌پی‌اس‌اس» نسخه 24، به مقدار 71 درصد به‌دست‌آمده و پایایی احراز شد. درنهایت در انتها محقق ایدۀ تعاطیِ اثربخش نظام دانایی و عقلانیت در عمل را در نظامی یکپارچه و شبکه­وار به عنوان راهبردی مناسب برای دستیابی به الگوی شناخت گردشگری و حکمرانی مطلوب آن را پیشنهاد داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Governance of tourism in combination of knowledge system and rationality in practice

نویسنده [English]

  • Fateme Baratlo
Assistant Professor of Management Research Group, Institute of Humanities and Cultural Studies. E-mail : f.baratlou@ihcs.ac.ir.
چکیده [English]

The abundance of data and thematic information in the field of tourism, on the one hand, and the importance of a systematic system to achieve a competitive advantage from tourism, on the other hand, are the main reasons for the formation of this research, and based on this, the goal of this descriptive-exploratory research is the presentation of the model of recognition of tourism development in Iran. This issue has been followed through a meta-study of the qualitative findings of 187 doctoral dissertations from the last four decades after the Islamic Revolution.  Quantitative analysis was used to describe the features and characteristics of the study community, and then, in order to reread the findings of qualitative studies, the meta-synthesis method was used. A checklist tool as well as the "Evaluation Critical Skills Program" are used for qualitative evaluation of research texts. With documentary studies, the codes related to the components influencing them were obtained.  Reliability measurement with kappa coefficient and statistical software "SPSS" version 24, 71%, which shows the closeness of researcher and expert. Considering that the significant number is smaller than 0.05% of the assumption of independence of the extracted codes, their appropriate reliability was confirmed. Finally, using the Maxqd software, the total number of tourism studies in six categories, including urban tourism with the highest frequency (190 cases), medical tourism (55 cases), rural tourism (41 cases), sports tourism (36 cases), religious tourism (9 frequent cases), and nature tourism (4 cases), were categorized. Also, under these categories, 33 cases in the dimension of factors affecting the development of tourism, as well as 26 cases in the dimension of hindering obstacles, and finally eight themes, including the management and planning of tourism affairs, physical infrastructures of artifacts, cultural infrastructures or behavioral infrastructures related to the goodness of human interaction, Social and security infrastructures, legal-legal infrastructures, natural and historical infrastructures, and professional infrastructures, were obtained. Together, these themes provide a model of tourism governance knowledge. Finally, in the end, the science researcher has proposed the effective interaction of knowledge and rationality in practice in an integrated and networked system as a suitable strategy to achieve the model of scientific knowledge and its desired governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism Cognitive Model
  • Content Analysis
  • Meta-Synthesis
  • Tourism Governance
  • Knowledge System
  • Political Strategies. 

مراجع

منابع و مأخذ
احمدی، علیرضا و خسروی­پور، بهمن (1393). موانع و مشکلات گردشگری در ایران، اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران.
احمدی، منیژه (1397). «تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری فرهنگی و اثرات آن در پایدار اقتصاد نواحی روستایی در اسـتان زنجان»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8(29)، 92-79.
اشتریان، کیومرث (1397). راهنمای برنامه­ریزی دولتی و سیاست‌گذاری عمومی، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
باقری، مسلم؛ مباشری، علی‌اصغر؛ معاون، زهرا و شکاری، فاطمه (1400). «فراترکیب عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی»، پژوهشنامه حج و زیارت، 6(1)، 201-165.
بهرام‌زاده، محمد (1400). «تحلیل موانع و ارائه الگوی راهبردی عملیاتی جهت توسعه گردشگری و موزه‌های دفاع مقدس در استان خوزستان»، فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس. 7 (1)، 136-109.
خنده‌رو، مهدی و کاشف، فاطمه (۱۳۹۵). موانع گردشگری و ارائه راهکارهایی جهت توسعه گردشگری در شهرستان تربت‌حیدریه. سومین همایش ملی چشم‌انداز توسعه منطقه تربت‌حیدریه در افق 1404. تربت‌حیدریه: دانشگاه تربت‌حیدریه.
رحمانی، زین‌العابدین، پرهیزگار، محمدمهدی، امینی، محمدتقی، شیرمحمدی، یزدان (1392). «عوامل مؤثر بر اجرای سیاست‌های گردشگری جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات مدیریت گردشگری، 8(24)، 207-183.
رسول‌زاده اقدم، صمد، میرمحمدتبار، سیداحمد، عدلی‌پور، صمد و زینی‌وند، یوسف (1395). «فرصت‏‌ها و محدودیت‏‌های صنعت گردشگری در ایران»، مطالعات جامعه‌شناسی، 8 (30)، 80-63.
دانایی‌فرد، حسن، جاوید، سید داریوش و فانی، علی‌اصغر (1391). «ارتقای ظرفیت گردشگری جمهوری اسلامی ایران: تحلیلی بر ابزارهای خط‌مشی گذاری ملی گردشگری». مطالعات مدیریت گردشگری، 7 (19)، 24-1.
دوستی ایرانی، مهناز، اسدی، میرمحمد و دوستی ایرانی، محبوبه (1392). «ارائه مدل شناختی فراترکیب عوامل مؤثر بر حمایت ساکنان از توسعه پایدار گردشگری سلامت (مطالعه موردی: شهرک بهداشت و درمان اصفهان)»، مجله گردشگری و توسعه، 12 (1)، 90-73.
 Doi: 10.22034/jtd.2022.319021.2531  
سلطانی‌نژاد، نیما، ایرانی، حمیدرضا، سلطانی، مرتضی و یزدانی، حمیدرضا (1398). «روند جهانی پژوهش در حوزه کانال‌های توزیع گردشگری: یک تحلیل کتاب سنجی»، گردشگری و توسعه. 8 (4)، 81-59. 5 Doi: 10.22034/jtd.2019.177235.1682.
شایان، حمید، قاسمی، مریم و محمودی، حمیده (1399). «نقش عوامل مکانی- فضایی در توسعه گردشگری مذهبی سکونتگاه‌های روستایی (موردمطالعه: حوزه نفوذ گردشگاهی کلان‌شهر مشهد)». روستا و توسعه پایدار فضا. Doi: 10.22077/vssd.2021.4057.1020 1 (3)،18-1. Doi: 10.22077/vssd.2021.4057.1020
طالقانی، محمد و مهدی زاده، مهران (1397). «بهبود جایگاه رقابتی گردشگری ایران در مناطق آسیای میانه، قفقاز و خاورمیانه». سیاست جهانی.6 (4)، 263-237.  Doi: 10.22124/wp.2018.2796
عظیمی هاشمی، مژگان؛ بستان، زهرا و اصغری، هادی (۱۳۹۶). «مرور نظام‌مند مقالات پژوهشی در حوزه مطالعات اجتماعی گردشگری شواهدی از تحلیل محتوای نشریات علمی پژوهشی کشور»، مطالعات اجتماعی گردشگری. 5(9)، 57-96. SID. https://sid.ir/paper/259335/fa.
غلامی، زهرا و زیاری، یوسفعلی (1400). «تحلیل موانع توسعه گردشگری پزشکی (مطالعه موردی: منطقه 6 تهران)»، مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 42 (11)، 324-295.
فاضلی ورزنه، محسن، قربی، علی و بهمنی، مهدی (1399). «بررسی وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه گردشگری در بین سال‌های 1998 تا 2017.» مطالعات مدیریت گردشگری. 15(51)، 79-110. Doi: 10.22054/tms.2020.30752.1891
فیروزی، محمدعلی و گودرزی، مجید (1395). «تبیین موانع توسعه گردشگری جنگ در استان خوزستان»، گردشگری و توسعه. 5-1 (7)، 25-1.  
قلی‌پور سوته، رحمت الله، امیری، مجتبی، ضرغام بروجنی، حمید و کیانی فیض‌آبادی، زهره (1397). «واکاوی موانع توسعه گردشگری پزشکی در ایران با تأکید بر الزامات سیاست‌گذاری». گردشگری و توسعه. (4)7، 38-6. Doi: 10.22034/jtd.2018.142305.1473
کرمی دهکردی، مهدی، کلانتری، خلیل و باباجانی، آرزو (1391). «شناسایی و اولویت‌بندی موانع توسعه گردشگری روستایی در حوزه امنیت با استفاده از تکنیک دلفی (موردمطالعه: استان چهارمحال و بختیاری)»، پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 1(4)، 74-59. کلابی، امیرمحمد. (1401). «ارائه مدل اکوسیستم گردشگری پایدار با رویکرد فراترکیب». مطالعات مدیریت گردشگری، 15(57): 206-179. Doi: 10.22054/tms.2021.63700.261.
مدهوشی، مهرداد و ناصرپور، نادر. (1382). «ارزیابی موانع توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان». پژوهشنامه بازرگانی. 7(28)، 25-58.  SID. https://sid.ir/paper/360665/fa
محرابی، جواد، خلیلی شورینی، سیاوش، خلفی، احمد (1391). «بررسی موانع توسعه صنعت گردشگری در جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. 9 (1)، 10-1. SID. https://sid.ir/paper/205912/fa.
محمدزاده، محمدحسین (1395). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری در شهرستان تربت‌حیدریه. سومین همایش ملی چشم‌انداز توسعه منطقه تربت‌حیدریه در افق 1404. تربت‌حیدریه: دانشگاه تربت‌حیدریه
محمدی ده چشمه، پژمان (1396). «تحلیل راهبردی تنگناها و فرصت‌های توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر شهرکرد)». نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۷ (۴۷): 37-19 URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-۱-۲۵۵۵-fa.html.
مقصودی، مجتبی و عرب، منیره (1395). «بررسی سیاست‌گذاری گردشگری در کشورهای اسلامی، با تأکید بر کشورهای ایران، ترکیه و مالزی». فصلنامه سیاست جهانی، 1(5)، 713-633.
مؤمنی، اسکندر، حسینی، سیدتقی و کامکار، مهدی (1399). «راهبردهای مدیریت توسعه صنعت»، فصلنامه علمی امنیت ملی. 10 (37)، 472-451.
میر تقیان رودسری، سیدمحمد؛ خراسانی، محمدامین (۱۳۹۸). «آسیب‏‌شناسی مطالعات گردشگری در فصلنامه پژوهش‏‌های روستایی: کاربست تحلیل محتوا»، فصلنامه پژوهش‏‌های روستایی. 10 (2): 328-359.Doi: 10.22059/jrur.2019.278124.1343
نجفی زرمهری، فرزانه؛ عشقی، عباس؛ صادقی یونسی، حسن (1396). «بررسی عوامل طبیعی مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری مناطق کویری با تأکید بر شهرستان فردوس»، همایش منطقه­ای ظرفیت­های گردشگری و توسعه شهرستان فردوس. https://civilica.com/doc/1375492
نعامی، عبدالله، چترروز، آزاده (1396). «مرور نظام‌مند توریسم پزشکی در ایران و مطالعۀ‌ موردی دانشگاه علوم پزشکی تهران»، مجله پیاورد سلامت. 11 (5)، 609-598.  
نوری، نورالدین (1386). «بررسی سیاست‌های دولت در صنعت گردشگری و ارائه الگوی توسعه پایدار صنعت گردشگری کشور»، دانش مدیریت. 20 (78): 90-63. https://sid.ir/paper/88096/fa SID
نیکی آر، کدی (1381). ایران دوران قاجار و برآمدن رضاخان، ترجمۀ مهدی حقیقت خواه نشر ققنوس، تهران.
 
Akama, J. S., & Kieti, D. (2007). “Tourism and socio-economic development in developing countries: A case study of Mombasa Resort in Kenya”. Journal of sustainable tourism, 15(6), 735-748.
Altinay, L., Var, T., Hines, S., & Hussain, K. (2007). “Barriers to sustainable tourism development in Jamaica”, Tourism Analysis, 12(1-2), 1-13.‏
Arfa Fatemeh, Kaboli Shahram, Yazdanfar Seyed Abbas, Mohammadi Hossein (2016). “The Effective Factors on Increasing Visits of International Tourists to a Recognized Cultural or Natural Heritage in UNESCO World Heritage List”, international journal of humanities and cultural studies, ISSN 2356-5926.
Bertella, G. (2011). “Communities of practice in tourism: Working and learning together. An illustrative case study from Northern Norway”. Tourism Planning & Development, 8(4), 381–397.
Camprubí, R., & Coromina, L. (2016). “Content analysis in tourism research”. Tourism Management Perspectives, 18, 134-140.
Choi, H-S. C., & Sirakaya, E. (2005). “Measuring residentsí attitude toward sustainable tourism: Development of sustainable tourism attitude scale”. Journal of Travel Research, 43(4), 380-394.
Crouch, G. I. & Prude, R. R. (2015). “The Disciplinary Foundations of Tourism Research 1980-2010”, Journal of Travel Research 54(5):563-577, DOI: 10.1177/0047287514559036
Dwyer, L. (2015). “Globalization of tourism: Drivers and outcomes”. Tourism Recreation Research, 40(3), 326-339.
Ekundayo, Y. O. (2014). Strategic development and sustainability of the Tourism Industry in Nigeria. Bachelor’s Thesis, Laurea University of Applied Sciences.
Erwin, E.J., Brotherson, M.J. & Summers, J.A. (2011). “Understanding Qualitative meta-synthesis: Issues and Opportunities in Early Childhood Intervention Research”. Journal of Early Intervention, 33 (3), 186-200. Retrieved October 29, 2020, from https://doi.org/10.1177/1053815111425493
Hall, C. M. (2011). “Policy learning and policy failure in sustainable tourism governance: From first-and second-order to third-order change?”. Journal of Sustainable Tourism, 19(4-5), 649-671.‏
Hindertje Hoarau (2014). “Knowledge Acquisition and Assimilation in Tourism-Innovation Processes”, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 14:2, 135-151, DOI: 10.1080/15022250.2014.887609.
Inskeep, E. (2002). National and regional tourism planning: Methodologies and
case studies, World Tourism Organization, London.
Jafari, J., & Ritchie, J. B. (1981). “Toward a framework for tourism education: Problems and prospects”. Annals of tourism research, 8(1), 13-34.‏
Johannesson, G. T. (2012). “How to get things done: A relational approach to entrepreneurship”. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 12(2), 181–196.
Jones, O. (2006).” Developing absorptive capacity in mature organizations”. Management Learning, 37(3), 355–376.
Kun, Z., & van der Donk, M. (2006). “The Pan Parks Sustainable Tourism Strategy as a Tool for Nature-Based Tourism Development in and around Protected Areas”. Exploring the Nature of Management, 228.‏
Mulet-Forteza, C., Lunn, E., Merigó, J.M. and Horrach, P. (2020), “Research progress in tourism, leisure, and hospitality in Europe (1969–2018)”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol. ahead-of-print No.ahead-of-printt. https://doi.org/10.1108/IJCHM-06-2020-0521.
Özgit, H. & Zhandildina, D. (2021). Investigating stakeholder awareness of the sustainable development goals and tourism stakeholder collaboration: the case of North Cyprus, Worldwide Hospitality and Tourism Themes ahead-of-print(ahead-of-print), DOI:10.1108/WHATT-02-2021-0027.
Pizam, A., & Mansfield, Y. (2006). Toward a theory of tourism security. In Tourism, Security and Safety (pp. 15-41). Routledge.
Pratt, S., & Liu, A. (2016). Does tourism really lead to peace? A global view. International Journal of Tourism Research, 18(1), 82-90.
Racherla, P., Hu, C., & Hyun, M. Y. (2008). Exploring the role of innovative technologies in building a knowledge-based destination. Current Issues in Tourism, 11(5), 407–428.
Rain, P. (2013). SWOT analysis and strategic study on Gansu sports tourism resources, Economics research paper.
Rokni, L., Turgay, A. V. C. I., & Park, S. H. (2017). Barriers of developing medical tourism in a destination: A case of South Korea. Iranian journal of public health, 46(7), 930.‏
Sandelowski, M. & Barroso, J. (2007). Handbook for synthesizing qualitative research. New York: NY: Springer.
Shaw, G., Williams, A. (2009), Knowledge transfer and management in tourism organizations: an emerging research agenda, Tourism Management, Vol. 30, No. 3, pp. 325-335.
Smeral, E. (1998). The impact of globalization on small and medium enterprises: new challenges for tourism policies in European countries. Tourism Management, 19(4), 371-380.
Telfer, D. and Sharpley, R.(2008). Tourism and Development in the Developing World, Routledge, New York.
Tribe, J. & Liburd, J. J. (2016). The tourism knowledge system. Annals of Tourism Research, 57, 44-61.
Tribe, J. (2005). New tourism research, Tourism recreation research, 30, 5-8.
Tribe, J. (2010). territories and networks in the tourism academy. Annals of tourism research, 37(1), 7-33.
Tuan, V. K., & Rajagopal, P. (2019). Analyzing factors affecting tourism sustainable development towards vietnam in the new era. European Journal of Business and Innovation Research, 7(1), 30-42.‏
Wang D. Ap, G. (2013). Factors affecting tourism policy implementation: A conceptual framework and a case study in China, Tourism Management, 36(3): 221-233
Weaver, David B & Lawton, Laura (2016). Tourism Management, John Wiley & Sons; Fifth edition. ISBN: 9781118644812.
Weidenfeld, A., Williams, A. M., & Butler, R. W. (2010). Knowledge transfer and innovation among attractions. Annals of tourism research, 37(3), 604-626
Yaw, F. (2005). Cleaner technologies for sustainable tourism: Caribbean case studies, Journal of Cleaver Production, Vol. 13.
Yiu, M., Law, R. (2014), Review and application of knowledge management and knowledge sharing in tourism, Asia Pacific Journal of Tourism Research, Vol. 19, No. 7, pp. 737-759.
Yuen-Hsien Tseng, Chaang-Iuan Ho (2019). Tourism information technology research trends: 1990-2016, Tourism Review, ISSN: 1660-5373.
Zahra, S. A., & George, G. (2002). Absorptive capacity: A review, reconceptualization, and extension. The Academy of Management Review, 27(2), 185–203.  

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار