آینده پژوهی هویت ملی در نظام آموزشی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای برنامه درسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. تهران. ایران (نویسنده مسئول) fer.khojasteh.psy@iauctb.ac.ir

2 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی. تهران. ایران Alireza_assareh@sru.ac.ir

3 دانشیار جامعه‌شناسی وزارت علوم، تحقیقات وفناوری. تهران. ایران. ehajiani@yahoo.com

4 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی. واحداسلامشهر. اسلامشهر. ایران. alireza.araghieh@gmail.com

چکیده

هدف از این مطالعه شناسایی پیشران‌های تأثیرگذار بر هویت ملی در نظام آموزشی تا سال 1410 ایران و بررسی جایگاه این پیشران‌ها ازلحاظ تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بر یکدیگر است. این پژوهش ازلحاظ روش‌شناختی از نوع آمیخته با رویکرد اکتشافی نسبت به آینده است و از طریق راهبرد سند کاوی و به‌کارگیری روش دلفی انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد روندهای جهانی‌شدن، آموزش شهروندی، رسانه‌ها، ویژگی‌ها و شخصیت معلم و چند فرهنگ گرایی بیشترین تأثیر را بر هویت ملی در نظام آموزشی خواهند داشت. وضعیت اقتصادی جامعه از پیشران‌های تأثیرگذار است و متغیرهای آموزش سیاسی، تمرکززدایی از نظام آموزشی و گسترش خط و زبان فارسی نسبت به سایر پیشران‌ها متغیرهای مستقل هستند. معماری فضای مدرسه و مراکز آموزشی و رابطۀ خانواده و مدرسه نسبت به دیگر متغیرها تأثیرپذیری بیشتری خواهند داشت. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود نظام آموزشی، متغیرهای تأثیرگذار بر هویت ملی را موردتوجه قرار داده، با به‌کارگیری برنامه‌های متنوع در تعمیق و تکوین هویت ملی و حفظ انسجام فرهنگی و اجتماعی تلاش کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Future research of national identity in Iran's educational system

نویسندگان [English]

  • ferdows khojasteh 1
  • alireza assareh 2
  • Ebrahim Hajiani 3
  • alireza araghieh 4
1 Ph.D. Curriculum of Islamic Azad University Central Tehran Branch. Tehran Iran. (corresponding author) Email: fer.khojasteh.psy@iauctb.ac.ir
2 Associate Professor, Department of Educational Sciences, Shahid Rajaee Teacher Training University , Tehran, Iran, Email: alireza_assareh@yahoo.com
3 Associate Professor, Ministry of Science , Research & Technology, Tehran, Iran. Email: ehajiani@yahoo.com
4 Associate Professor, Department of Educational Sciences, Islamic Azad University , Eslamshahr Branch, Tehran, Iran. Email: eza.araghieh@gmail.com
چکیده [English]

The purpose of this study is to identify the driving forces influencing national identity in the education system of Iran until 1410, and to examine the position of these driving forces in terms of influencing each other. The methodology of this research is a mixture of exploratory approaches towards the future and has been carried out through the strategy of document mining and using the Delphi method. The findings of this study reveal that Globalization trends, citizenship education, media, teacher characteristics and personality, and multiculturalism will have the greatest impact on national identity in the education system. Economic status is one of the influential variables. Political education, decentralization of the education system, and expansion of Persian literature are independent variables. School architecture and family-school relationship will have more impact than other variables. It is therefore recommended for the education system to consider these variables that influence national identity, in order to preserve and deepen national identity and to preserve its cultural and social cohesion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • national identity
  • future studies
  • educational system

مراجع

منابع و مأخذ
ابوالحسنی، عبدالرحیم (1390). «گرایش یا جهت‌گیری هویت ملی در آینده». سمینار تخصصی آینده‌شناسی هویت ملی در ایران. پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
اخلاقی، آزیتاو بهرام صالح صدق پور و مهدی نویدادهم (1399). «آینده‌پژوهی اجرای اهداف سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش در افق 1404». فصلنامه راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. شماره 10: 80-57.
اسمیت، آنتونی دی (1383). ناسیونالیسم  ـ نظریه، ایدئولوژی، تاریخ. ترجمۀ منصور انصاری. تهران: تمدن ایرانی.
اشرف نظری، علی و علی حسن‌پور (1391). « فرهنگ، قدرت و معنا در نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه مطالعات ملی. شماره 2: 51-27.
اشرافی بوییه، شهزاده (1392). «مؤلفه‌های آینده‌پژوهی در محیط‌های آموزشی با تأکید بر آموزه‌های اسلامی». پایان نامة منتشرنشدة کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی. دانشگاه تهران.
اکبری، محمدعلی (1385). تبارشناسی هویت جدید ایرانی. تهران: علمی و فرهنگی.
اکبری، حسین  و جلیل عزیزی (1387). «هویت ملی و عوامل مؤثر بر آن در میان دانش آموزان متوسطه».  فصلنامه رفاه اجتماعی  شماره 7: 298-277.
بازرگان، زهرا (1397). «آموزش فراگیر». دانشنامه برنامه درسی ایران.
تاجیک، محمدرضا (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.
جنکینز، ریچارد (1399). هویت اجتماعی. ترجمه ی: نازنین میرزابیگی. تهران: نشر آگه.
چرخاب، ملیحه؛ محمد حسین پور؛ ماریا نصیری و امین کرایی (1393). «شناسایی ویژگی‌ها و شایستگی‌ها در توسعه منابع انسانی آموزش‌وپرورش با رویکرد آینده‌پژوهی»؛ مطالعه موردی: مدیران آموزش‌وپرورش اســتان خوزستان. مقاله ارائه‌شده در همایش‌های بین‌المللی صداوسیما: کنفرانس بین‌المللی مدیریت در قرن 21.
حاجیانی، ابراهیم (1388). جامعه‌شناسی هویت ایرانی. تهران: مرکز استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
حاجیانی ابراهیم (1379). «تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چندفرضیه». فصلنامه مطالعات ملی، شماره 5: 228-192.
حاجیانی، ابراهیم (1390).«آینده‌شناسی هویت جمعی در ایران با روش تحلیل ماتریس متقاطع». سمینار تخصصی آینده‌شناسی هویت ملی در ایران. پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
حاجیانی، براهیم و زهرا ایروانی (1397). «آینده‌پژوهی هویت ملی ایران در افق زمانی1407». فصلنامه مطالعات ملی شماره76: 20-3.
ذاکری، مختار؛ بابک شمشیری و فرهاد خرمایی (1394). «بررسی پدیدارشناسانه مفهوم هویت: تلاشی در ارائه مدل فرایندهای هویتی». نشریه روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. شماره 16: 71-59.
رمضان‌پور نرگسی، قاســم و آرمین خالقی و حجت‌اله حاجی حسینی (1396) . «شناســایی روندهای فناوری و پیشران‌های تغییر شکل‌دهنده فرصت‌های کارآفرینانه در حوزه آموزش. آموزش عالی ایران. شماره ۸ : 35-19.
روحانی، حسن (1390). «چشم‌انداز هویت ملی و دینی ایرانی». سمینار تخصصی آینده‌شناسی هویت ملی در ایران. پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
ریتزر. جرج (1388). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران، علمی.
ساروخانی، باقر و زهرا کروبی (1388). «فرایند جهانی شدن و تاثیر آن بر نقش رسانه‌ها در حوزه فرهنگی ایران: مطالعه موردی تلویزیون» فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 47: 73-37.
سند تحول بنیادین نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم‌انداز (1390) تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش‌وپرورش.
صالحی، کیوان و زهره رهسپارو میترا عزتی و محمدمهدی ذوالفقارزاده (1398). «شناسایی و تحلیل ساختاری تأثیر متقابل پیشران‌های تغییر در حوزة آموزش‌وپرورش». فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 70 : 126-101.
ظروفی، مجید (1391). «بررسی ارتباط بین هویت ملی و استفاده از رسانه‌ها در بین دانشجویان». مطالعات جامعه‌شناسی. شماره 5: 155-139.  
فوکو، میشل (1400). مراقبت و تنبیه تولد زندان. ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده. تهران: نشر نی.
قنبری، علی (1390). «نگاهی به آینده هویت ملی ایرانیان». سمینار تخصصی آینده‌شناسی هویت ملی در ایران. پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
کاستلز، مانوئل (1385). عصر اطلاعات و قدرت هویت. ترجمۀ احمد علیقلیان و حسن چاوشیان. تهران: طرح نو.

 کوهی، کمال و محمدرضا حسنی (1391). «رابطه استفاده از رسانه‌های نوین با ابعاد هویتی در نوجوانان و جوانان 14 تا 29 ساله شهر تبریز». پژوهش های ارتباطی. شماره 19 : 130-109 .

گلنر، ارنست (1388). ناسیونالیسم. ترجمۀ محمدعلی تقوی. تهران: نشر مرکز.
گوتک، جرالدآل (1392). مکاتب فلسفی و آراء تربیتی. ترجمه ی: محمدجعفر پاک‌سرشت. تهران: نشرسمت.
میرمحمدی، داوود و باقر ساروخانی (1391). «فضای مجازی و تحولات هویت ملی در ایران (مطالعه موردی شهر تهران)». فصلنامه مطالعات ملی، شماره 52: 30-3.
میلر، جی.پی (1392). نظریه‌های برنامه درسی. ترجمۀ محمود مهرمحمدی. تهران: نشرسمت.
نصر اصفهانی، احمدرضا و صدیقه کریمی (1392). «مفهوم و مدل جامعه یادگیری در کشور ایران». جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 2، 66-41.
Beaupre, B. (2000). Blending Cultural, Academic, and Technological Communication: Literacy for the New Millennium.
Billante,N. and Saunders, P. (2002); "Six Questions about Civility", Center for Independent.
Eriksen, Thomas H. (199). Ethincity and nationalisim, London: Pluto press.
Gay, Geneva. Tyrone, C. Howard. (2000), “Multicultural teacher education for the 21st century.”, The Teacher Educator 36(1):1-16.
Kim, Min-Sun and Hubbard, Amy S. Ebesu .)2007(. 'Intercultural Communication in the Global Village:How to Understand “The Other”', Journal of Intercultural Communication Research, 36: 3, 223 — 235.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار