واکاوی زیست فرهنگی در اندیشه نوصدرائیان (با تاکید بر آراء استاد مرتضی مطهری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع) (نویسندۀ مسئول)

2 دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی کرج

چکیده

نوصدرائیان، که از آن‌ها به‌عنوان جریان پُرقوت فلسفی در ایران معاصر یاد می‌شود، در واکنش به بحران‌های فکری دهۀ 30 و برای ارائۀ رویکردی فعالانه از دین در دوران مدرن برای زیست بشر پا به عرضه ظهور گذاشته‌اند.‌ ایشان، با توجه به مقتضیات زمان، دغدغۀ آن را داشته‌اند که وحی را برای اجتماع مؤمنان، به جهت ضرورت احیای حیات باطنی در عالم دینی، به اشتراک گذارند تا زمینۀ مدینۀ فاضلۀ شیعه و ظهور حضرت مهدی (عج) را فراهم کنند. بر همین اساس، مقالۀ پیش‌رو در چارچوب تحلیلی «دستگاه فکری حکمت متعالیه» با هدف بازخوانی مفهوم زیست فرهنگی، که مهم‌ترین مشکل سیاستی کشور است، به این پرسش پاسخ می‌دهد که زیست فرهنگی در اندیشۀ نوصدرائیان، با توجه به انسان‌شناسی نوصدرایی (به‌طور خاص اعتقاد به انسان متعالی در این منظومۀ فکری)، بر چه دال نظری‌ای استوار است. از همین‌رو، فرضیۀ این پژوهش بر این نکته استوار است که، به‌تبع زیربنایی‌بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در این جریان فکری، «کرامت» را می‌توان دال نظری در این جریان فکری دانست. داده‌های به‌دست‌آمده از مطالعۀ موضوع پژوهش و منابع و دیدگاه‌های اصحاب حکمت متعالیه تأیید می‌کنند که نظریۀ «کرامت» و عدالت دال مرکزی در مفهوم فرهنگ است و «زیست فرهنگی» در اندیشۀ این جریان فکری با عناصر‌، عوامل و روش‌‌های خاص خود محقق می‌شود. این مقاله با روش توصیفی ‌ـ ‌تحلیلی و با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به روش کتابخانه‌ای انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Biocompatible Study in the Neo-Sadraian (With an Emphasis on the Views of Professor Morteza Motahari)

نویسندگان [English]

  • JALAL dorakhshah 1
  • hamidreza tabshiri 2
1 Professor of Political Science At Imam Sadiq University, Tehran, I.R.Iran (Corresponding Author).
2 Ph.D. Student,Department of Political Science, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Islamic Republic oOf Iran
چکیده [English]

Neo Sadraians, who are referred to as a philosophical stream in contemporary Iran, have emerged in response to intellectual crises of 30s in order to provide an active approach to religion in modern times for human life. Regarding the requirements of era, he has shared the descendant to make a revelation for the beloved community for the need to rebuild an inner life in the religious world, in order to provide the Shiite and the emergence of Mahdi (AS). Accordingly, this article in the analytical framework of the "Transcendental Wisdom Intellectual" with the main goal of rereading the concept of bio culture that is the most important political problem of the country, tries to answer this question that according to neo Sadraians' anthropological thought (in particular, the belief in the transcendent man in this intellectual system), bio culture in the thought of neo Sadraian based on what theoretical sign? Therefore, the hypothesis of this research is based on the fact that, due to underlying  concept of culture and its originality in this intellectual current, "dignity" can be considered as theoretical signifier of this thought. The data obtained from the issue of research and resources and the views of the companions of the transcendental wisdom confirm that the theory of "dignity" is central to the concept of culture, and "Bio cultural" is achieved in this intellectual current with its specific components, factors and methods  such as: transcendental man, rational man This paper carried out using descriptive-analytical method and using data analysis by library method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transcendent theosophy
  • Bio culture
  • Neo sadraian
  • Morteza Motahhari
  • Cultural Policy

منابع و مأخذ

آزاد ارمکی، تقی و نوح منوری (1391). «تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی ایران، براساس قانون اساسی، سند سیاست‌های فرهنگی و برنامه پنجم توسعه». فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 3: 39ـ21.
اسفندیاری، شهاب (1395). «تأملی بر سیاست فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای». بازیابی‌شده در:
اسماعیلی کلیشمی، علیرضا و جلال درخشه (1396). «درآمدی بر سیاست‌گذاری فرهنگی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره 25 :81ـ66.
افتخاری، اصغر و حمید مهجور (1395). «الگوی تربیت سیاسی از دیدگاه شهید مطهری (ره)»‌. فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 36: 98ـ77.
الوانی، سید مهدی و سید محمدحسین هاشمیان (1387). «ارائه مدل بومی سیاست‌گذاری متوازن بخش فرهنگ». بازیایی‌شده در:
باقی نصرآبادی، علی (1398). «راهبری حکومت اسلامی در مدیریت فرهنگ با تأکید بر آرای شهید مطهری». فصلنامه انجمن مطالعات سیاسی حوزه، شماره 31: 280ـ263.
بیلینگتون‌، روزاموند (1395). فرهنگ و جامعه. ترجمه فریبا عرب‌دفتری. تهران: قطره.
پارسانیا، حمید (1387). «نسبت علم و فرهنگ». فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره 2: 64ـ51. 
   
جمال‌زاده، ناصر و میثم ‌آقادادی (1389). «سیاست‌گذاری امور فرهنگی کشور از دیدگاه امام خمینی (ره)». فصلنامه مطالعات فرهنگـارتباطات، شماره 12: 64ـ37.  
جمشیدی، مهدی (1393). نظریه فرهنگی استاد مطهری. تهران‌: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1384). ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد. جلد 24. قم: اسراء.
جوادی‌، علی (1395). «مناشی و بنیادهای فلسفی فرهنگ از منظر حکمت متعالیه». فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی‌، شماره 69: 582ـ563.
جهانیان، ناصر (1388). اسلام و رشد عدالتمحور. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خالقی‌پور، بشیر (1395). سیاست‌گذاری پیشرفت فرهنگی مبتنی بر حکمت متعالیه، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. بازیابی‌شده در:
خان‌محمدی، یوسف (1386). «دولت و سیاست‌گذاری فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره)». فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 34: 38ـ4.
خسروی دهزیری، رضا (1394). مناسبات قلمرو فرهنگ و توسعه سیاسی با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره) و آیت‌الله جوادی آملی. قم: دانشگاه باقرالعلوم.
خمینی، روح‌الله (1388). «اهمیت فرهنگ». صحیفه نور. بازیابی‌شده در:
خورشیدی، سعید (1395). مبانی معرفتی سیاست‌گذاری فرهنگی مبتنی بر حکمت صدرایی. رساله دکتری مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دانشگاه باقرالعلوم.
درتاج، فتانه و محمد محمدرضایی (1395). «مبانی کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا». فصلنامه فلسفه دین، شماره 4: 106ـ93.
زمانی، مهدی (1398). «بنیان‌گذار فلسفه نوصدرایی، نقش فلسفه در تمدن‌سازی». بازیابی‌شده در:
 http://vasael.ir/fa/news/15349
سعیدی، زهره (1398). «مفهوم فرهنگ و نسبت آن با خیر اعلا در فلسفة کانت». فصلنامه خرد، شماره 47: 186ـ165.
شریعتمداری، علی (1372). «چیستی فرهنگ و فرهنگ‌سازی». ماهنامۀ کیهان فرهنگی، شماره 95: 49ـ.35.
شریعتی، صدرالدین‌ و سپیده انصافی مهربانی (1393). «نگاهی به جبر و اختیار در مکتب اسلام و دلالت‌های تربیتی آن‌». فصلنامه معارف قرآنی، شماره 17: 29ـ7.
شریفی، سید علیرضا (1391). «واکاوی سیاست‌گذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران (آسیب‌ها و راهبردها». فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 69: 90ـ55.
شعاعی، محمدعلی (1390). آشنایی با مفاهیم فرهنگ و روابط فرهنگی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین‌الملل.
شعبانی سارویی‌، رمضان (1390). «درآمدی بر دیدگاه‌های فرهنگی شهید مطهری». بازیابی‌شده در:
صالحی، صغری (1398). «سنت‌گرایان و سیاست‌گذاری فرهنگی مورد مطالعه: رویکرد مهدی نصیری». فصلنامه مطالعات فرهنگ‌ـ‌ارتباطات، شماره 48: 166ـ135.
صباغیان، علی (1396). «سیاست فرهنگی چیست». بازیابی‌شده در:                https://vista.ir/w/a/16/raifu
صداقت‌زاده، میثم (1394). «نسبت مفهومی فرهنگ و دین بر مبنای حکمت متعالیه». فصلنامه معرفت فرهنگی و اجتماعی، شماره 2: 22ـ5.
صدر، سید محمدباقر (1372). سنت‌های تاریخ در قرآن. قم: دارالکتب اسلامی.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب. به تصحیح محمد خواجوى. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى.
صمدی، معصومه و منیره رضایی (1390). «بررسی نقش تربیتی خانواده در نظام تربیت رسمی و عمومی از دیدگاه علم و دین».  فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 12: 118ـ95.
طباطبایی، محمدحسین (1392). حکومت در اسلام. قم: انتشارات بوستان کتاب قم.
علم‌الهدی، جمیله (1391). نظریه اسلامی تعلیم و تربیت مبانی آموزش رسمی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
علم‌الهدی، جمیله (1388). «مناسبات تربیتی خانواده و دولت». فصلنامه خانواده‌پژوهی، شماره 17: 37ـ19.
 عمید، حسن (۱۳۷۱). فرهنگ عمید. چاپ هشتم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
 قراملکی، احد فرامرز (1388). روش‌شناسی فلسفه ملاصدرا. تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
کریمی مله، علی (1377). «عقل‌گرایی دینی و توسعه سیاسی». فصلنامه قبسات، شماره 7: 43ـ23.
گوردون‌، مارشال (1388). فرهنگ جامعهشناسی. ترجمه حمیرا مشیرزاده‌. تهران‌: میزان.
لک‌زایی، نجف (1395). اندیشه سیاسی صدرالمتالهین شیرازی. قم: انتشارات بوستان کتاب.
محسن‌پور، بهرام (1390). مبانی برنامهریزی آموزشی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
مصلائی‌پور، عباس (1394). «الگوی سیاست‌گذاری فرهنگی در قرآن کریم». دوفصلنامه قرآن و روشنگری دینی، شماره 3: 76ـ57.
مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا.
 مقتدائی، مرتضی (1395). «آسیب‌شناسی سیاست‌گذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 34: 26ـ7.
نوذری، حسین‌علی (1392). بازخوانی هابرماس. تهران: نشر چشمه.
یونسکو (1390). سیاست‌های فرهنگی. بازیابی‌شده در:
https://fa.wikipedia.org/wiki/
Schein, E. H. (1988).Organizational Culture and Leadership.